الف ـ قدرت تحمل نسبت به نظرات مختلف و احساس امنیت نسبت به گفتار دیگران
ب ـ انجام به موقع کار با توجه به شرایط زمان و مکان
ج ـ برنامه ریزی و کوشش در امور مفید و دوری از هر کار بی فایده
د ـ رازداری و کنترل گفتار
هـ ـ برداشت واقع بینانه از جهان و عبرت آموزی از وقایع تاریخ گذشته
و ـ تقویت خودپنداره و اتکاء به نفس
ز ـ استفاده از ظرفیت ها و کنش های هوش
رشد انسان در زمینههای روانی، اجتماعی، جسمانی، جنسی، شغلی، شناختی، الگو (خود) اخلاقی و عاطفی صورت میگیرد هر یک از زمینه ها نیازمند مهارت و توانایی میباشد. در واقع می توان گفت که تکامل مراحل رشدی وابسته به مهارتهای زندگی است. زمانی که افراد مهارت های زندگی اساسی را کسب نمایند در عملکرد بهینه خود پیشرفت میکنند . آموزش مهارتهای زندگی نقش اساسی را در بهداشت روانی ایفا میکند و البته زمانی که در یک مقطع رشدی مناسب ارائه شود نقش برجسته تری خواهد داشت بی شک انتخاب روشهای ناکارآمد روابط اجتماعی ناموثر، عدم توانایی در بیان احساس، ناتوانی در کنترل خشم، بیتفاوتی نسبت به درد و رنج دیگری، ضعف در برقراری رابطهای مؤثر از طریق گوش دادن فعال، برنامهریزی برای اولویتبندی امور مهم زندگی، تصمیمگیری و حل مسئله و داشتن تفکر خلاق و انتقادی نسبت به شنیدهها و دیده هایمان، همگی نیازمند اتخاذ دو مرحله ی مهم زیر است:
الف: شناخت روشهای مقابلهی کارآمد با بحرانهای زندگی
ب: تغییر رفتارهای آموخته شده گذشته (نجات،۱۳۸۷، ۴۹).
دوره ی آموزشی مهارتهای زندگی در کشورهای توسعه یافته چیزی در حدود سی چهل سال است که به طور جدی تدریس و مورد توجه قرار گرفته و خوشبختانه در کشور ما حدود ۱۰تا ۱۵سال است که مورد بررسی قرار گرفته است. از این رو به نظر میرسد برای داشتن توانمندی لازم در قرنی که به نام «عصر اطلاعات» از آن نام برده میشود، توجه جدی به آموزش همه جانبه لازم باشد (اون هارجی،۱۳۸۷، ۳۴۹).
نهاد آموزش و پرورش به عنوان یکی از نهادهای زیربنایی جامعه میتواند در این خصوص نقش مهم و ارزنده ای را ایفا نماید. کشورهای توسعه یافته مدت ها است در این ارتباط اقدام مؤثر داشته اند و به دنبال تحقیقات گسترده ی آموزش مهارتهای زندگی به صورت رسمی و مدون در برنامه ریزی آموزشی آنان گنجانیده شده است. در کشور ایران نیز در سال های اخیر آموزش مهارت های زندگی در برخی مدارس به صورت مقدماتی (ضعیف از نظر محتوی) به اجرا درآمده است.محیطی که در آن دانش آموزان به کسب علم و آموزش مشغولند همچون تمام محیط های دیگر که بر رفتار فرد مؤثر است ، رفتار و سلامت روان آن ها را تحت تاثیر قرار میدهد (طارمیان،۱۳۸۸، ۹۳).
محیط فیزیکی مدرسه از جمله شرایط ساختمانی، نور، رنگ، بهداشت محیط در سلامت روان دانش آموزان تاثیر گذار است. از اینرو ضروری است که در جهت ارتقاء بهداشت روانی دانش آموزان تامین شرایط فیزیکی مناسب مورد توجه قرار گیرد و از آن جایی که قسمت عمدهی ساعات روزانهی دانش آموزان در محیط مدرسه میگذرد شرایط نامناسب فیزیکی مثل ناکافی بودن نور، سیستم گرمایش و سرمایش نامناسب، امنیت ساختمان و … بسیار حائز اهمیت است(کرنین[۵]، ۲۰۰۶، ۹۱). پرداختن به آموزش صحیح و سازنده مهارتهای زندگی و حصول بهداشت روانی برای دانش آموزان در بستر یک مدرسه سالم اتفاق می افتد.
«تالکوت پارسونز»، برای مفهوم سازی سلامت سازمانی یک مدرسه طرح یگانه ای ارائه میکند. به طور اخص، مدرسه سالم مدرسه ای است که در آن سطوح فنی، اداری و نهادی در هماهنگی هستند.
-
- سطح نهادی: مدرسه را با محیط پیوند میدهد
-
- سطح اداری: میانجی تلاشهای داخلی سیستم بوده، آن ها را کنترل میکند.
- سطح تکنیکی (فنی): محصول سازمان را تولید میکند.
ابعاد سلامت سازمانی «تالکوت پارسونز» در مدارس:
هفت بعد سلامت سازمانی برحسب سطوح سه گانه مسئولیت و نیاز کارکردی عبارتند از:
- سطح نهادی:
یگانگی نهادی: مدرسه ای را توضیح میدهد که دارای یگانگی در برنامه آموزشی خود میباشد. مدرسه به علایق کوچک از طرف جامعه محلی و درخواستهای والدین مستعد است و قادر است که به طور موفقیت آمیزی با نیروهای بیرونی مخرب سازش کند. (نیاز نهادی)
سئوال نمونه: بعضی از شهروندان در هیئت امنای مدرسه نفوذ دارند؟
- سطح اداری
نفوذ مدیر: به توانایی وی در تاثیر کردن به عمل مافوقها اشاره میکند. مدیر با نفوذ، ترغیب کننده بوده و با رئیس ناحیه به طور اثربخشی کار میکند اما در عین حال در فکر و عمل خود استقلال دارد. (نیاز ابزاری) سئوال نمونه: مدیر هر چه را که از مافوق خود میخواهد میگیرد؟
رعایت: نشان دهنده رفتاری از مدیر که دوستانه، حمایتی، باز و همکارانه است. (نیاز بیانی)
سئوال نمونه: مدیر به رفاه شخصی هیئت آموزشی توجه دارد؟
ساختدهی: به رفتاری از مدیر که وظیفه مدار و موفقیت مدار است. (نیاز ابزاری)
سئوال نمونه: مدیر استانداردهای دقیق عملکرد را حفظ میکند؟
حمایت منابع: به مدرسه ای که دارای مواد و وسایل آموزشی لازم بوده و وسایل اضافی دیگر براحتی قابل حطول است. (نیاز ابزاری)
سئوال نمونه: معلمان به مواد آموزشی لازم دسترسی دارند؟
- سطح تکنیکی (فنی)
روحیه :به احساس اطمینان، اعتماد، همدردی و دوستی که در بین معلمان وجود دارد اشاره میکند. معلمان احساس خوبی به یکدیگر داشته و احساس میکنند کار خود را به خوبی انجام میدهند. (نیاز بیانی)
سئوال نمونه: معلمان دارای روحیه زیادی هستند؟