جدول4-20: نتیجه آزمون همبستگی فرضیه فرعی 2 75
جدول 4-21: جدول ضرایب رگرسیونی فرضیه فرعی 2 76
جدول4-22: نتیجه آزمون همبستگی فرضیه فرعی 3 76
جدول 4-23: جدول ضرایب رگرسیونی فرضیه فرعی 3 77
جدول 4-24: جدول تجزیه واریانس فرضیه فرعی 3 78
جدول 4- 25: خلاصه نتيجه آزمون فرضيه ها 79
چكيده
نقش روزافزون سرمايهدرگردش در تداوم فعاليت‌هاي واحدهاي تجاري موجب شدهاست که، استراتژیهاي مختلفي براي مديريت سرمايهدرگردش در نظر گرفتهشود. واحدهاي انتفاعي با بکارگيري استراتژيهاي مختلف در رابطه با مديريت سرمايه درگردش، مي‌توانند ميزان نقدينگي شرکت را تحت تأثير قرار داده و شناخت از وضعیت سرمایهدرگردش و مدیریت مطلوب آن میتواند تأمین کننده منافع بلندمدت برای واحد تجاری باشد. هدف از انجام اين پژوهش شناخت اثر تفاوت در نوع استراتژيهای سرمايه درگردش و نیز اثر محافظهكاري در گزارشگري مالي بر كيفيت اقلام تعهدي مرتبط با سرمايه درگردش است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تشکیل داده و با بکارگیری روش حذف سیستماتیک تعداد 183 شرکت در بازه زمانی سالهای 1385 تا 1391 انتخاب گردیدهاند. همچنین داده های آماری تحقیق از طریق آزمونهای همبستگی و تحلیل رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نتایج حاصل از آزمون فرضیه های پژوهش بیانگر این است که، بين استراتژی های سرمايهدرگردش و محافظهكاري درگزارشگري مالي با كيفيت اقلام تعهدي، رابطه معنادار وجود دارد . جهت رابطه با استراتژي جسورانه سرمايهدرگردش غيرمستقيم اما با استراتژي محافظهكارانه سرمايهدرگردش مستقيم ميباشد، همچنين اين رابطه با محافظهكاري درگزارشگري مالي غيرمستقيم است.
( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
كليدواژه: استراتژي سرمايه درگردش، محافظهكاري، كيفيت اقلام تعهدي
فصل اول
کلیات پژوهش
1-1 مقدمه
بازار سرمایه نقش مهم و حیاتی در اقتصاد کشورها ایفا می کند. بنابراین، توجه به این بازار و مبانی اساسی تصمیم گیری درآن خصوصا درایران که ادبیات جوانی را دراین مورد داراست، ضروری است. یکی ازعناصر کلیدی تصميمگيري در این گونه بازارها، صورتهايمالي شرکتها خصوصا صورت سود و زیان آنها است. این صورت مالی حاوی عنصر کلیدی مالی یعنی سود خالص می باشد وانتظار می رود سود خالص نتیجه عملکرد یک واحد اقتصادی را برای یک دوره مالی نشان دهد و یکی از اقلامی است که مورد توجه طیف وسیعی از استفاده کنندگان صورت های مالی قرار می گیرد. در فرایند اندازهگيری سود از سیستم تعهدی[1] استفاده می شود. بدین ترتیب که اقلام تعهدی[2] شناخت جریان نقد را طی دوره تعدیل می کنند تا ارقام تعدیل شده، عملکرد واحد اقتصادی را بهتر اندازهگيري کنند. ازنظر بارت وهمکاران(2005)[3] بکارگیری برآوردها در صورتهای مالی، سود را تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن است منجر به سودی متفاوت با نتیجه عملکرد واحد تجاری شود. به هرحال اقلام تعهدی همیشه بر اساس برآوردهايی هستند که اگر این برآوردها اشتباه باشند باید دراقلام تعهدی آتی وسود آتی اصلاح شوند. خطای برآورد[4] و اصلاحات بعدی آن از مفید واقع شدن اقلام تعهدی میكاهد. از نظر دچو و دیچو(2002)[5] کیفیت اقلام تعهدی با افزایش میزان خطای برآورد اقلام تعهدی کاهش می یابد. کیفیت اقلام تعهدی با پایداری سود رابطه مثبت دارد و پایداری سود یکی از ابزارهای ارزیابی کیفیت سود می باشد. ازجمله عوامل موثر بر ميزان خطاي اقلام تعهدي سرمايهدرگردش، تركيب اين اقلام و سطح محافظهكاري مديريت، در گزارشگري صورتهاي مالي است. تركيب اقلام تعهدي نيز خود تحت تاثير استراتژي بكارگرفته شده از سوي مديريت در قبال سرمايه درگردش است. مديريت سرمايه درگردش نيز ازجمله مهمترين مسائل ساختار مديريتي است. مديريت سرمايه درگردش بيانگر سياست‌ها و تصميماتي است که در بخش سرمايه درگردش به منظور تغيير در انواع دارايي‌هاي جاري و منابع تأمين مالي کوتاه مدت اعمال مي‌شود و کنترل صحيح اين بخش ميتواند تأثير بسزايي بر سودآوري شرکت داشته باشد (طالبي،1377). محافظهكاري نيز كه همان اعمال احتياط در فرآيندهاي سيستم حسابداري از زمان شناسايي و ثبت اوليه اطلاعات تا انتشار اطلاعات مالي است، به عنوان يك عامل پيشگيرانه از خوشبيني بيش ازحد مديران واحد تجاري تلقي ميكنند، اما پايبندي زياد حسابداران و تهيه كنندهگان گزرشهاي نهايي ميتواند منجر به ايجاد ذخاير پنهان در سيستم حسابدراي بشود. در واقع احتياط به عنوان يكي از اصول حسابداري بحثبرانگيز است، به نحوي كه برخي از صاحبنظران اين اصل را پاسخ خامي از سوي حسابدارن براي مقابله با عدم قطعيت موجود در رويدادها ميدانند(ثقفي، 1381).
1-2 بیان مساله
تداوم فعالیتهای بنگاههای اقتصادی تا میزان زیادی به مدیریت منابع کوتاه مدت آن بستگی دارد، زیرا فعالیتهای عملیاتی در یک دوره عادی که معمولا سالانه است به شناخت سرمایهدرگردش و مدیریت مطلوب آن مربوط می شود به طوری که از این طریق، نتایج مورد انتظار تحقق یابد و امکان تداوم فعالیت در بلندمدت فراهم شود (نیکومرام وهمکاران،1380). مدیریت سرمایه درگردش در دو گروه مدیریت دارائیهای جاری و مدیریت بدهیهای جاری تقسیم می شود. ایجاد تعادل در دارائیهای جاری و
بدهیهای جاری از اهمیت خاصی برخوردار است به طوری که تصمیم گیری در مورد یکی بر روی دیگری تاثیر زیادی می گذارد. در اداره امورسرمایهدرگردش یک واحد تجاری استراتژی های گوناگونی وجود دارد که ازتلفیق استراتژی دارائیهای جاری[6]واستراتژی بدهیهای جاری[7] حاصل می شود(رهنمای رودپشتی و کیایی،1391). به طور کلی مدیران در اداره واحدهای انتفاعی یا خطرپذیر هستند و یا اینکه خطرگریزند (نیکومرام وهمکاران،1380). مدیران سرمایهدرگردش نیز از این مقوله مستثنی نیستند این مدیران از دو راهبرد برای مدیریت سرمایه درگردش استفاده مینمایند.
-
- استراتژی های دارائیهایجاری
-
- استراتژی های بدهیهایجاری
در استراتژی محافظهكارانه (درمدیریت دارائیهای جاری)[8] این راهبرد وجود دارد که شرکتها با نگهداری پول نقد و اوراق بهادار قابل فروش میکوشند نقدینگی خود را حفظ کنند. خطر این روش بسیار اندک است زیرا قدرت نقدینگی نسبتا زیاد، به شرکت این امکان را میدهد بدهی ها را در موعد مقرر پرداخت کند. همچنین به خاطر نگهداری موجودیهای زیاد خطر ازدست دادن مشتری اندک است و شرکت کمتر با خطر ورشکستگی مواجه خواهد شد، اما بازدهی شرکت پائین است(همان منبع).
در استراتژی جسورانه (در مدیریت دارائیهای جاری)[9]، این رویکرد در ارتباط با سرمایه درگردش وجود دارد تا وجوه نقد و اوراق بهادار قابل فروش به حداقل ممکن برسد و میزان سرمایه گذاری در موجودی کالا کاهش یابد، ریسک این رویکرد بسیار بالا است و خطر عدم توان پرداخت تعهدات و از دست دادن مشتری بسیار زیاد است اما در مقابل بازدهی شرکت به خاطر تهیه دارائیهای ثابت و گردش عملیاتی زیاد
دارائیهای جاری افزایش می یابد.
در استراتژی محافظهكارانه (در مدیریت بدهیهای جاری)[10] مدیر محافظهكار می کوشد تا در ساختار مالی شرکت، میزان وامهای کوتاه مدت را به حداقل برساند. و برای تهیه دارائیهای جاری، از وامهای بلند مدت که بهره شناور دارند، استفاده می کند. در پارهای مواقع به جای اخذ این گونه وامها، از منابع دیگری نظیر سرمایه صاحبان سهام تامین مالی می کند. شرکتی که وامهای کوتاه مدت را به حداقل ممکن میرساند احتمال ریسک ورشکستگی و ناتوانی در پرداخت به موقع وامها را به شدت کاهش میدهد. همچنین استفاده از وامهای بلندمدت و حقوق صاحبان سهام به جای وامهای کوتاه مدت باعث افزایش هزینه سرمایه و کاهش نرخ بازده سهامداران شرکت می شود.
در رویکرد استراتژی جسورانه (در مدیریت بدهیهای جاری)[11] مدیر می کوشد سطح وامهای کوتاه مدت را به حداکثر برساند و دارائیهای جاری خود را از محل این وام ها تامین کند . اگر سطح وامهای کوتاه مدت یک شرکت به حداکثر برسد خطر احتمال این که شرکت نتواند به موقع آنها را باز پرداخت کند افزایش خواهد یافت. وقتی بازار با کمبود پول و اعتبار مواجه است گرفتن وامهای کوتاه مدت به آسانی میسر نمی شود و هزینه آن بالا خواهد رفت.
سیاستی که یک مدیر در اداره امور سرمایه درگردش شرکت در پیش میگیرد ممکن است با توجه به دارائی های جاری و بدهیهای جاری باشد. اگر شرکتی در مورد بدهیهای جاری یک استراتژی جسورانه اتخاذ کند و در مورد دارائیهای جاری نوعی استراتژی محافظه کارانه درپیش گیرد سیاست کلی شرکت متعادل و بین ریسک و بازده نوعی توازن برقرار میگردد. چنانچه شرکت هم در مورد مدیریت دارائیهای جاری و هم در مورد مدیریت بدهیهای جاری سیاست جسورانه اتخاذ کند سیاست کلی شرکت متهورانه و ریسک و بازده افزایش مییابد. بنابراین بسته به ریسک پذیری مدیر ترکیب اجزای خالص سرمایه درگردش متغیر است. همچنین با توجه به اینکه مدیران ریسک پذیر در مقایسه با مدیران محافظهکار وجوه نقد کمتری نگهداری می کنند و در موقع لزوم نیاز به تامین وجوه مورد نیاز از منابع خارجی دارند. این سوال وجود دارد که آیا این انگیزه در مدیران جسور وجود دارد که به وسیله بالا بردن کیفیت اقلام تعهدی و افزایش محتوای اطلاعاتی گزارشهاي حسابداری و کاهش عدم تقارن اطلاعاتی، هزینه های تامین مالی را کاهش دهند؟ به بیان دیگر آیا استراتژی مدیریت در ارتباط با سرمایه درگردش بر انگیزه مدیریت در بالا بردن کیفیت اقلام تعهدی سرمایه درگردش موثر است؟ آیا ترکیب خالص سرمایه درگردش، باتوجه به این که پتانسل دستکاری و همچنین نزدیکی به ارزش بازار در اقلام تشکیل دهنده سرمایه درگردش یکسان نیست، کیفیت اقلام تعهدی آن را تحت تاثیر قرارد میدهد؟
اقلام تعهدی نقش مهمی درفرایند گزارشگری بازی می کنند. زیرا مشکلات زمانبندی و نبود انطباق نهفته در ارقام وجه نقد را کاهش می دهند. اما اتکا پذیری و مفید بودن اقلام تعهدی مورد تردید است. چرا که مدیران با توجه به ذهنی بودن و برآوردی بودن این ارقام قادرند آنها را دستکاری کنند تا سود گزارش شده را سازگار با اصول پذیرفتهشده حسابداری و مطابق میل خود تعدیل کنند(عرب مازار یزدی و همکاران ،1385). ذکر این نکته قابل تأمل است که، اصل محافظه کاری اصولا در یک نظام حسابداری تعهدی وجود دارد، به بیان دیگر حسابداران با بهره گرفتن از اقلام تعهدی اختیاری میتوانند سطح مورد انتظار محافظه کاری خود را برای تهیه صورتهای مالی تعیین نمایند(ستایشی وهمکاران 1392). یکی ازعوامل تاثیر گذار در کاهش کیفیت اقلام تعهدی از نظر خواجوی و همکاران(1389) تاثیری است که محافظه کاری بر پایداری سود می گذارد. بهترین نوع محافظه کاری، مقابله هزینه های جاری با درآمدهای جاری است. این در حالیست که محافظه کاری به سبب شناسایی سریعتر زیانها و کاهش ارزش دارایی ها، موجب می شود بخشی ازهزینه های دوره آینده با درآمدهای دوره جاری مقابله شوند. چنین تطابق محافظه کارانهای نوسان بیشتری در سود ایجاد می کند و باعث می شود سودها نا پایدارتر شوند(میرزایی و مهرآذین، 1391).
ازآنجايی که بین مديران و سرمايهگذاران )مالکان( تضاد منافع وجود دارد، احتمالا مديران در دوره تصدی خود اقدام به بیش نمايی سودها و کمنمايی زيانها می کنند. درصورتی که کیفیت افشا پايین باشد، ناقرينگی اطلاعاتی[12] میان مديران و سرمايهگذاران بالا میرود و در نتیجه امکان مديريت سود فرصت طلبانه به وجود میآيد. از سوی ديگر به دلیل وجود هزينههای نمايندگی و تحمل اين هزينهها توسط مديران، آنها مشوقهايی برای ارائه گزارشهای مالی باکیفیت دارند. انتظار میرود شرکتهای دارای کیفیت افشای بالا، اطلاعات قابل تاییدی در رابطه با عملکرد مالی، ضعفهای مالی و ساير رويدادهای نامطلوب ارائه کنند (رحیمیان و میمند، 1392). در اين رابطه يکی از ويژگیهای کیفی اطلاعات، محافظه کاری است که سابقهای طولانی درحسابداری دارد(باسو،1997)[13]. این تحقیق به دنبال پاسخی برای این سوال است که آیا اقلام تعهدی در گزارشهاي مالی که محافظه کارانه تهیه میشوند با کیفیتتر هستند یا اقلام تعهدی موجود در گزارشهاي مالی که سطح کمتری از محافظه کاری دارند؟ آیا بین سطح محافظه کاری مدیران درگزارشگری مالی و کیفیت اقلام تعهدی رابطهای وجود دارد؟
1-3- اهمیت وضرورت تحقیق
اقلام تعهدی تعدیلهای موقتی هستند که سعی در کاهش و برطرف ساختن مشکلات مربوط به زمانبندی جریانات نقدی و تحقق درآمد دارند. بدلیل آنکه اقلام تعهدی نیازمند مفروضات و پیش بینی جریانهای نقدی آینده هستند و بدیهی است که هر برآوردی با خطا همراه است، بنابراین کیفیت اقلام تعهدی با افزایش در خطای پیش بینی کاهش مییابد. برآوردهای دقیق به معنی تطابق مناسب بین اقلام تعهدی جاری و جریان نقد حال، گذشته و آینده است و برآوردهای نادرست از مفید واقع شدن اقلام تعهدی میکاهد، براساس این دیدگاه، کیفیت اقلام تعهدی حدی است که اقلام تعهدی موجب جریان نقدی می شود(نوروش و همکاران،1388). بنابراین بررسی عوامل موثر بر برآورد اقلام تعهدی ضروری به نظر میرسد، واز آنجا که اقلام تعهدی سرمایه درگردش و جریان نقد عملیاتی بیشتر قابل بررسی هستند، و معمولا دوره ایجاد و حذف آنها یک سال است، در این تحقیق کیفیت اقلام تعهدی مرتبط با سرمایه درگردش بررسی شده است. هریک از انواع اقلام تعهدی آثار متفاوتی برجریانهای نقد آینده می گذارد که ازتفاوت در عملکردشان ناشی می شود(میرزایی و مهرآذین، 1391). این مساله باعث ارتباط بین ترکیب اقلام تعهدی مرتبط با سرمایه در گردش و جریانهای نقد می شود. مدیریت سرمایه درگردش که عبارت است از تعیین و ترکیب منابع و مصارف سرمایه درگردش به نحوی که ثروت سهامدارن افزایش یابد(ریموندپی نوو،1380)، به نوبه خود با تاثیر بر ترکیب اقلام تعهدی سرمایه درگردش برکیفیت اقلام تعهدی سرمایه درگردش اثر می گذارد. از سوی دیگر این فرض محتمل است که در یک مدیریت ریسک پذیر به دلیل نیاز بیشتر برای تامین وجوه نقد، تمایل بیشتری به بالا بردن شفافیت و کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و در نتیجه پایین آوردن هرینه تامین مالی وجود داشته باشد. بنابراین ترکیب اقلام سرمایه درگردش و انگیزه مدیریت در بالا بردن سطح افشاء، دو دلیلی است که لزوم بررسی رابطه بین استراتژی مدیریت سرمایه در گردش و کیفیت اقلام تعهدی را بوجود می آورد.
عامل دیگری که بر خطای برآورد اثر می گذارد، نحوه قضاوت مدیریت در هنگام مواجه شدن با ابهام است. محافظه کاری عبارت است از درجهای از مراقبت که در اعمال قضاوت برای انجام برآورد، درشرایط ابهام نیاز است بگونهای که درآمدها یا دارایی ها بیشتر از واقع و هزینهها و بدهیها کمتر از واقع ارائه نشوند(کمیته فنی سازمان حسابرسی، 1381) بیانیه شماره 2، هیات استانداردهای حسابداری مالی[14] محافظه کاری را واکنشی محتاطانه به ابهام در تلاش برای اطمینان از اینکه ابهام و ریسک های ذاتی شرایط تجاری به گونه ای مناسب مد نظر قرار گرفتهاند میداند. طبق این تعریف، ابهام و ریسک عوامل مهمی در تشریح محافظه کاریاند. همچنین هیات استانداردهای حسابداری مالی(1980) چنین بیان میدارد، که اگر ابهام وجود نداشته باشد نیازی به محافظه کاری نیست، هرچه ابهام و ریسک وجود داشته باشد نیاز بیشتری به محافظه کاری بوجود می آید. ازسوی دیگر، باسو محافظه کاری را یکی از ویژگیهای کیفی میداند که به دلیل وجود هزینه های نمایندگی و مدیریت سود فرصت طلبانه بوجود آمده است(شوروزی و همکاران ، 1391). دراین پژوهش رابطه بین سطح محافظه کاری و کیفیت اقلام تعهدی بررسی شدهاست.
1-4- اهداف پژوهش
1-4-1- هدف کلی پژوهش
1- شناخت اثر استراتژی مدیریت درترکیب اقلام سرمایه درگردش بر کیفیت اقلام تعهدی مرتبط با سرمایه درگردش
2- شناخت اثرسطح محافظه کاری اعمال شده توسط مدیریت در گزارشگری مالی برکیفیت اقلام تعهدی مرتبط باسرمایه درگردش
1-4-2- اهداف ویژه پژوهش
1- شناخت اثرات استراتژی جسورانه بر کیفیت اقلام تعهدی مرتبط با سرمایه درگردش
2- شناخت اثرات استراتژی میانه رو بر کیفیت اقلام تعهدی مرتبط با سرمایه درگردش
3- شناخت اثرات استراتژی محافظه کارانه بر کیفیت اقلام تعهدی مرتبط با سرمایه درگردش
4- شناخت اثرات گزارشگری با محافظه كاري بالا بر کیفیت اقلام تعهدی مرتبط با سرمایه درگردش
5- شناخت اثرات گزارشگری با محافظهكاري متوسط بر کیفیت اقلام تعهدی مرتبط با سرمایه درگردش
6- شناخت اثرات گزارشگری مالی با محافظهكاري پايين بر کیفیت اقلام تعهدی مرتبط با سرمایه در گردش
1-4-3- اهداف كاربردي
1- ارائه راهكار به استفادهكنندگان از صورتهاي مالي جهت پيشبيني ميزان كيفيت اقلام تعهدي با بهره گرفتن از نوع استراتژي بكارگرفته شده درخصوص سرمايهدرگردش
2- ارائه راهكار به استفادهكنندگان از صورتهاي مالي جهت پيشبيني ميزان كيفيت اقلام تعهدي با بهره گرفتن از سطح محافظهكاري در گزارشگري مالي
1-5- فرضیه ها
1-5-1- فرضیه اصلی اول:
استراتژی های سرمایه درگردش بر کیفیت اقلام تعهدی مرتبط با سرمایه درگردش، تأثير معناداري دارند.
1-5-1-1 استراتژی های جسورانه بر کیفیت اقلام تعهدی مرتبط با سرمایه درگردش، تأثير معناداري دارند.
1-5-1-2 استراتژی های میانهرو بر کیفیت اقلام تعهدی مرتبط با سرمایه درگردش، تأثير معناداري دارند.
1-5-1-3 استراتژی های محافظه کارانه بر کیفیت اقلام تعهدی مرتبط با سرمایه درگردش، تأثير معناداري دارند.
