۳- تسهیل ایفای وظایف اجتماعی و اعمال کنترل
تصمیم‌گیری معمولاً با ارزیابی انتظار وقوع رویدادها در آینده مرتبط است. صرف‌نظر از به‌کارگیری روش‌های خام یا روش‌های پیچیده پیش‌فرض برای ارزیابی انتظارات آینده این روش‌ها را می‌توان مدل ها تصمیم‌گیری نامید. ظرفیت و توان ارائه اطلاعات مفید برای فرایند تصمیم‌گیری مرتبط با آینده را اصطلاحاً توان پیش‌بینی می‌نامند. بنابرین مهمترین هدف حسابداری تأمین و ارائه اطلاعات مفید برای تصمیم‌گیری است. در بیانیه شماره چهار هیئت اصول حسابداری نیز حسابداری به عنوان یک فعالیت خدماتی که وظیفه آن تهیه و ارائه اطلاعات کمی درباره واحدهای اقتصادی است که بدواً ماهیت مالی دارد و قاعدتاً باید برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی مفید باشد، تعریف شده است. کمیته تروبلاد[۱۱] که توسط انجمن حسابداران خبره آمریکا به منظور تدوین هدف‌های صورت‌های مالی بیان نموده بود. هیئت استانداردهای حسابداری مالی نیز به بیانیه شماره یک مفاهیم حسابداری مالی هدف‌های کلی گزارشگری مالی را فراهم آوردن اطلاعات به منظور تصمیم‌گیری‌های مفید تجاری و اقتصادی قلمداد نموده است. دیدگاه مشترک میان گزارش‌های مطرح‌شده در بالا به تفاهم رسیدن حرفه حسابداری درباره لزوم مفید و مربوط بودن صورت‌های مالی برای تصمیم‌گیری‌های استفاده کنندگان است (سروش نیا، ۱۳۹۳).
۲-۲-۵- ویژگی‌های کیفی اطلاعات حسابداری
به خصوصیاتی که موجب می‌شود اطلاعات صورت‌های مالی برای استفاده کنندگان مفید واقع باشد، ویژگی‌های کیفی اطلاق می‌شود (بمانی محمدآبادی، ۱۳۸۲). برخی از خصوصیات کیفی به محتوای اطلاعات مندرج در صورت‌های مالی و برخی دیگر به چگونگی ارائه این اطلاعات مربوط می‌شود. خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با محتوای اطلاعات، “مربوط بودن” و” قابل‌اتکا بودن” است. هر گاه اطلاعات مالی مربوط و قابل‌اتکا نباشد، مفید نخواهد بود. حتی اگر اطلاعات مربوط و قابل‌اتکا باشد. رابطه بین خصوصیات کیفی در نمودار (۲-۱) نمایش یافته است.
نمودار (۲-۱) خصوصیات کیفی اطلاعات حسابداری
منبع: (بمانی محمدآبادی ، ۱۳۸۲)
۲-۲-۵-۱- خصوصیات کیفی مرتبط با محتوای اطلاعات
۱- مربوط بودن
اطلاعاتی مربوط تلقی می‌شود که بر تصمیمات اقتصادی استفاده کنندگان ارزیابی رویدادهای گذشته حال یا آینده یا تأیید یا تصحیح ارزیابی‌های گذشته آن ها مؤثر واقع شود. اطلاعاتی مربوط تلقی می‌شود که ارزش پیش‌بینی کنندگی و تأییدکنندگی داشته باشد و همچنین خاصه اقلام مورد ارائه در صورت‌های مالی برای درج در صورت‌های مالی انتخاب شود(سروش نیا، ۱۳۹۳).
۲- قابل‌اتکا بودن
برای اینکه اطلاعات مفید باشد باید همچنین قابل‌اتکا باشد. اطلاعاتی قابل‌اتکاست که عاری از اشتباه و تمایلات جانب‌دارانه‌ی بااهمیت باشد و به طور صادقانه معرف آن چیزی باشد که مدعی بیان آن است یا به گونه‌ای معقول انتظار می رود بیان کند. اطلاعات ممکن است مربوط باشد لیکن ماهیتاً یا در بیان چنان غیرقابل اتکا باشد که شناخت آن در صورت‌های مالی به طور بالقوه گمراه‌کننده شود. به طور مثال اگر اعتبار و مبلغ یک ادعای خسارت در یک اقدام قانونی مورد سؤال واقع شود، ممکن است شناخت کل مبلغ ادعا در ترازنامه برای مؤسسه نامناسب باشد گرچه افشای مبلغ و شرایط ادعا می‌تواند مناسب باشد. بیان صادقانه رجحان محتوا بر شکل، بی‌طرفی، احتیاط و کامل بودن از ویژگی‌های اطلاعات قابل‌اتکاست(سروش نیا، ۱۳۹۳).
۲-۲-۵-۲- خصوصیات کیفی مرتبط با ارائه اطلاعات
خصوصیات مربوط به ارائه شامل«قابل فهم بودن» و «قابل مقایسه بودن» است. اطلاعاتی که فاقد این خصوصیات باشد علی‌رغم مربوط بودن و قابل‌اتکا بودن دارای فایده محدودی است.
۱- قابل‌مقایسه بودن
وجود ثبات رویه و افشای رویه‌های حسابداری به کار رفته در تهیه صورت‌های مالی و همچنین افشای هر گونه تغییرات در آن رویه‌ها و اثرات این قبیل تغییرات می‌تواند به قابل‌مقایسه بودن اطلاعات بی انجامد.
۲- قابل‌فهم بودن
یک خصوصیت کیفی مهم اطلاعات مندرج در صورت‌های مالی این است که به‌آسانی برای استفاده کنندگان قابل‌درک باشد. ادغام طبقه‌بندی اطلاعات یک عامل مهم در قابل‌فهم بودن اطلاعات محسوب می‌شود و همچنین اطلاعات مالی عموماً بر اساس این فرض که استفاده کنندگان از آگاهی معقولی در مورد فعالیت‌های تجاری و اقتصادی و نحوه حسابداری برخوردارند و اینکه مایل به مطالعه اطلاعات با تلاش معقولی هستند، تهیه می‌شود. درعین‌حال، اطلاعات پیچیده‌ای که برای رفع نیازهای تصمیم‌گیری اقتصادی مربوط تلقی می‌شود نباید به بهانه مشکل بودن درک آن توسط برخی استفاده کنندگان از صورت‌های مالی حذف شود، گرچه این‌گونه اطلاعات نیز باید حتی‌المقدور به گونه‌ای ساده ارائه شود (سروش نیا، ۱۳۹۳).
۲-۲-۶- کیفیت اطلاعات حسابداری
کیفیت گزارشگری مالی از جمله موضوعاتی است که در سال‌های اخیر بخش وسیعی از تحقیقات در مدیریت مالی و حسابداری را به خود اختصاص داده است. در این تحقیقات اثرات کیفیت گزارشگری مالی با بهره گرفتن از معیارهای متفاوت و نیز بر ابعاد مختلف شرکت مانند هزینه سرمایه، هزینه بدهی، کارایی سرمایه‌گذاری، بازده سهام، ارزش بازار سهام و … موردبررسی قرار گرفته است. این اثرات عمدتاًً بر مبنای تئوری عدم تقارن اطلاعاتی و رابطه نمایندگی تجزیه و تحلیل‌شده‌اند. عدم تقارن اطلاعاتی به معنای نابرابری اطلاعات بین دو طرف قرارداد است که موجب به وجود آمدن دو دسته اشخاص آگاه و ناآگاه می‌گردد، عاملی که بر روابط بین ذینفعان و شرکت تأثیر می‌گذارد. ایزلی و اوهارا معتقدند که شرکت‌ها می‌توانند با بهره گرفتن از مقدار، دقت و در کل کیفیت اطلاعات ارائه شده به سرمایه‌گذاران عدم تقارن اطلاعاتی موجود را تحت تأثیر قرار دهند(فخاری و تقوی، ۱۳۸۸).
اما معیار کیفیت گزارشگری مالی چیست؟ یکی از مهمترین عناصر در بحث گزارشگری مالی، سود حسابداری بر مبنای فرض تعهدی است. سود حسابداری ابزاری برای فائق آمدن بر مشکلات اندازه‌گیری و ارزیابی مؤسسات در حال تداوم فعالیت است، چرا که جریانات نقدی دارای مشکلات زمان‌بندی هستند و معیار مناسبی برای عملکرد تلقی نمی‌شوند. علی‌رغم این برتری، سود تعهدی که مبتنی بر اصل تحقق و شناسایی درآمد می‌باشد ممکن است با جریانات نقدی واقعی شرکت مطابقت نداشته باشد. در حقیقت میزان تطبیق سود شرکت با میزان جریان‌های نقدی ایجادشده، نشان‌دهنده کیفیت اقلام تعهدی است و کاهش این تطبیق و کیفیت آن سبب افزایش ریسک اطلاعاتی شرکت می‌شود. لذا اختلاف بین سود تعهدی و جریان نقدی به عنوان معیار کیفیت سود و به‌طورکلی تر کیفیت گزارشگری مالی مطرح شده است. در اکثر تحقیقات نیز از کیفیت اقلام تعهدی به عنوان بدیل کیفیت گزارشگری مالی استفاده شده است(فخاری و تقوی، ۱۳۸۸).
۲-۲-۷- عوامل مؤثر بر کیفیت اطلاعات حسابداری
