همچنین مبانی نظری مبین آن است که عملکرد خانواده همچون سازگاری دارای ابعاد و مؤلفه های مختلفی است و جنبه‌های گوناگون آن موجب ارتقاء سازگاری با موقعیت جدید می‌گردد. بنابرین مطالعات درباره ابعاد و سازوکار سازگاری و عوامل فردی و اجتماعی مؤثر بر آن در این زمینه بسیار یاری رسان است. نگرانی های موجود در مورد نوجوانان و جوانان باعث شده که رفتار ناسازگار اجتماعی مورد بحث قرار گیرد و گروه کثیری از مشکلات زمینه ای در پیدایش این رفتارها مورد بررسی قرار گیرد. علاوه بر آن، ضرورت پژوهش حاضر آن است که بدون داشتن اطلاعات لازم در مورد سازوکار عملکرد رفتار ناسازگارانه و عوامل زمینه ای در شکل گیری این رفتارها نمی توان برنامه آموزشی و درمانی درستی برای آنان تدوین نمود. بنابرین این مطالعه در راستای تبیین رابطه خودکنترلی و عملکرد خانواده با سازگاری اجتماعی دانش آموزان انجام می‌گیرد و با بهره گرفتن از نتایج به دست آمده می توان برنامه های آموزشی مناسبی را تدارک دید، به علاوه می توان با اعلام نظر و گزارش نتایج نهایی طرح به متخصصین و مسئولین، جهت مطالعه مؤثر پیرامون ناسازگاری های دانش آموزان و عوامل محیطی مؤثر بر ناسازگاری، جهت ارتقاء سلامت روانشناختی دانش آموزان اشاره نمود. همچنین دست آورد های این طرح می‌تواند برای فعالیت های فرهنگی، آموزشی و روانشناختی مورد استفاده کسانی قرار گیرد که با دانش آموزان سروکار دارند. بنابرین وزارت آموزش و پروش، مدارس، کلینیک ها ی مشاوره و روانشناسی و مراکز مشاوره خانواده می‌توانند از نتایج این پژوهش استفاده نمایند.
هدف کلی پژوهش:
تبیین رابطه خودکنترلی و عملکرد خانواده با سازگاری اجتماعی دانش آموزان
اهداف اختصاصی
-
- تبیین قدرت پیش‌بینی کنندگی خودکنترلی بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان
- تبیین قدرت پیش‌بینی کنندگی عملکرد خانواده با سازگاری اجتماعی دانش آموزان
-۳ مقایسه سازگاری اجتماعی در بین دختران و پسران.
تعاریف مفهومی و عملیاتی متغییرهای پژوهشی
الف) تعریف مفهومی متغییرهای پژوهشی
سازگاری از رفتار مفید و مؤثر آدمی در تطبیق با محیط فیزیکی و روانی، به گونه ای است که تنها با تغییرات محیطی همرنگی نکرده و به پیروی ناهشیار از آن کفایت نکند و خود نیز بتواند بر محیط تاثیر گذاشته و آن را به گونه ای مناسب تغییر دهد(بارلو، ۱۹۹۲ ؛ به نقل از زارع مقدم، ۱۳۸۵). انسان سازگار کسی است که از سلامت روانی برخوردار باشد اما تغییرات فشرده و سریع، معمولاً قابلیت سازگاری فرد را به طور جدی زیر سوال می‌برد و در نتیجه احتمال تضاد، تعارض، استرس و سردرگمی پدید می‌آید(بذل، ۱۳۸۳).
خودکنترلی بیانگر میزان مطابقت ویژگی های رفتاری خود با شرایط و موقعیت موجود است(کریتنر و کینیکی، ۲۰۰۷). مفهوم خودکنترلی که در سال۱۹۷۴ توسط اشنایدر گسترش یافت، به این معنی است که یک شخص در موقعیت خود چه قدر انعطاف پذیر یا چه قدر پایدار است(کاشال و کوانتس[۱۲]، ۲۰۰۶).
عملکرد خانواده، موثرترین عامل محیطی در رشد و تحول شناختی کودک است و بسیاری از مشکلات کودکان از خانواده های آن ها ناشی می شود(کامبرینک و گراهام، ۱۹۸۹). مینوچین[۱۳]،۱۹۷۴(به نقل از ثنایی، ۱۳۷۵)، معتقد است سیستمی که بیش از همه بر رفتار فرد اثر دارد، خانواده است. در واقع، خانواده نه تنها رفتار سازشی و بهنجار، بلکه رفتارهای نابهنجار افراد را شکل می‌دهد. الینگورث[۱۴](۱۹۸۶)، نیز نحوه برخورد والدین نسبت به کودک را در زمره عواملی می‌داند که وی را در معرض خطر روانشناختی قرار می‌دهد.
ب)تعریف عملیاتی متغییرهای پژوهشی
سازگاری نمره ای است که آزمودنی در پرسشنامه سازگاری سینها و سینگ(۱۹۹۳) فرم دانش آموزان دبیرستانی به دست می آورد.
خودکنترلی نمره ای است که آزمودنی در مقیاس خودکنترلی گراسمیک و همکاران[۱۵](۱۹۹۳) به دست می آورد.
عملکرد خانواده نمرهای است که آزمودنی در مقیاس عملکرد خانواده اپشتاین و همکاران(۱۹۸۳) به دست می آورد.
فصل دوم
پیشینه تحقیق
در این قسمت از پژوهش سعی برآن است تا متغیرهای پژوهش موردبحث وبررسی قرارگرفته و نظریات موجود در این باب ارائه شود.درابتداگستره نظری دررابطه بامتغیرهای موردپژوهش آورده شده وسپس به یافته های پژوهشی پرداخته می شود.
سازگاری اجتماعی
سازگاری به همه راهبردهای گفته می شود که فرد برای اداره کردن موقعیت های استرس زای زندگی به کار می‌برد(سادوک و سادوک[۱۶]، ۲۰۰۳). و سازگاری اجتماعی از نظر ویزمن[۱۷](۱۹۷۵)، انعکاسی از تعامل انسان با افراد دیگر، رضایت از کنش های فردی و نحوه عملکرد در نقش هاست که به احتمال زیاد تحت تاثیر شخصیت، فرهنگ و روابط خانوادگی قرار دارد(حیدری، ۱۳۸۷). خصوصیات شخص(مهارت‌ها، نگرش‌ها، ارزش‌ها و حالات بدنی) و حساسیت موقعیت های که فرد با آن رو به رو می شود از جمله عواملی هستند که بر سازگاری با محیط و تغییرات آن موثرند و ار آنجا که شخص و محیط همواره در حال تغییرند این دو عامل در تعیین سازگاری، خشنودی و کامیابی فرد تاثیر می‌گذارند، زیرا سازگاری همواره باید بین این دو عامل خاص صورت پذیرد(قاطع زاده، ۱۳۸۴).
سازگاری اجتماعی در نوجوانان به عنوان مهمترین نشانه ی سلامت روان آنان، از مباحثی است که در دهه های اخیر توجه بسیاری از جامعه شناسان، روانشناسان و مربیان را به خود جلب نموده است، زیرا دوره ی نوجوانی، دوره ی حساسی است و سازگاری اجتماعی نوجوان در این دوره دستخوش تحولات عاطفی، جسمانی و ذهنی فوقالعاده شدیدی است و هنوز به طور کامل رشد نیافته است. به همین علت ممکن است تأخیر در بلوغ عاطفی به دنبال خود مشکلات جدی در روابط بین فردی در نوجوانان و چالش های اجتماعی برای آنان پدید آورد. علاوه براین، رشد اجتماعی مهمترین جنبه ی رشد وجود هر شخصی است و معیار اندازه گیری رشد اجتماعی هرکس سازگاری او با دیگران است. سازگاری اجتماعی مانند رشد جسمی، عاطفی و عقلی یک کمیت پیوسته است و به تدریج به کمال می‌رسد و در طول زندگی به طور طبیعی و در برخورد با تجربه ها حاصل می شود. با سپری شدن دوران کودکی و ورود به دوران نوجوانی، رشد روانی – اجتماعی از تحول ساده به تحول عمیق و کیفی تبدیل می شود و نوجوان با به کارگیری مهارت های اجتماعی، می‌تواند جایگاه خود را در میان مراودات اجتماعی و ارتباط با همسالان خود و بزرگسالان پیدا کند و مورد پذیرش اجتماعی قرار گیرد. موفقیت در امر پذیرش اجتماعی به سازگاری اجتماعی منجر می شود و ممکن است فرد را به مرحله ی نفوذ و رخنه ی اجتماعی برساند که سطحی بالاتر از پذیرش اجتماعی است و در این مرحله می‌تواند بر اطرافیان خود تاثیرگذار باشد. رخنه ی اجتماعی، فرایندی است که از طریق آن روابط آدمیان از سطح دوست داشتن به سوی صمیمیت بیشتر سیر می‌کند(اتکینسون و هیلگارد[۱۸]، ۲۰۰۴).
منظور از سازگاری، رابطه ای است که میان فرد و محیط او، به ویژه محیط اجتماعی و خانوادگی وجود دارد و به او امکان می‌دهد تا نیازها و انگیزه های خود را پاسخ گوید. فرد زمانی از سازگاری
