۲-۱۵-۹ معیار آمیهود^[۶۰]: آمیهود (۲۰۰۲) در جدیدترین مطالعات خود معیار تازه ای مبتنی بر فعالیت معرفی کرد که از طریق استفاده از داده های روزانه در رابطه با بازده و حجم معامله قابل بیان است. این داده ها معمولاً در هر بازاری در دسترس هستند و به دلیل وجود داده های تاریخی کافی می توان سری های زمانی را جهت انجام مطالعات دقیق ایجاد کرد. ‌بنابرین‏ در حالی که ممکن است این معیار راحتی معیارهای دیگر را نداشته باشد، به دلیل سهولت دسترسی به داده های اولیه در بسیاری از بازارها مبنای تحقیقات ریسک عدم نقدشوندگی قرار گرفته است. از جمله در آمریکا، انگلستان، ژاپن، اسپانیا، استرالیا، این معیار بدین شکل تعریف می شود:

(۲-۸)

شاخص نقدشوندگی آمیهود

ILLIQ_it = ۱/D_it (∑|R_idt|/ V_idt)

که در آن R_idt بازده سهم i در روز d در ماهt ، V_idt حجم معاملات بر روی سهمi در روز d درماه t و D_it تعداد روزهای انجام معامله بر روی سهم i در ماه t و ILLIQ نسبت عدم نقد شوندگی می‌باشد. چنانچه مقدار نسبت عدم نقد شوندگی بالا باشد، آن سهم با عدم نقد شوندگی روبرو است. مقدار این نسبت زمانی بالا است که قیمت سهم در واکنش به حجم معاملات اندک، تغیرات زیادی داشته باشد. این معیار به عنوان واکنش قیمت روزانه سهام به حجم معاملات تفسیر می شود.

به عنوان مثال چنانچه نسبت نقد شوندگی ۳ باشد، یعنی به ازای یک درصد افزایش در حجم معاملات انجام شده، قدر مطلق بازده در آن روز ۳ % است. (یحیی زاده فر و خرمدین، ۱۳۸۷) (کاشانی پور و مهرانی و پاشانژاد، ۱۳۸۹).

۲-۱۵-۱۰ اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام: در بسیاری از تحقیقات از جمله تحقیق حاضر، برای اندازه گیری نقدشوندگی از مدلی که در زیر ارائه گردیده است استفاده می شود. اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام در تحقیقات مختلف به صورت مطلق و یا به صورت نسبی مورد استفاده قرار گرفته است. اختلاف بین خرید و فروش مطلق یا واقعی سهام عبارتند از اختلاف قیمت پیشنهادی فروش به قیمت پیشنهادی خرید سهام می‌باشد. اما اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش نسبی سهام که در تحقیق حاضر و تحقیقات مختلفی چون امیهود و مندلسون^[۶۱] (۱۹۸۶)، فانگ و همکاران^[۶۲] (۲۰۰۹)، ریان^[۶۳] (۱۹۹۶) و تحقیقات داخلی می توان به صلواتی و رساییان(۱۳۸۶)، ایزدی نیا و رساییان(۱۳۸۸)، هاشمی و رساییان(۱۳۸۸)، قائمی و وطن پرست(۱۳۸۴)، رحیمیان و همکاران (۱۳۸۸)و … اشاره کرد (صلواتی و رساییان، ۱۳۸۶)( فخاری و فلاح محمدی، ۱۳۸۸) (رساییان و مهرانی، ۱۳۸۸)، مورد استفاده قرار گرفته است به شرح زیر است:

:BA دامنه تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش نسبی روزانه سهام

AP^[64] = میانگین(بهترین) قیمت پیشنهادی فروش سهام شرکت iدر دوره t (در هر روز)

BP^[65] = میانگین(بهترین) قیمت پیشنهادی خرید سهام شرکت iدر دورهt. (در هر روز)

با توجه به اهمیت این مفهوم و نقش آن در بورس ها لازم می‌آید که آشنایی عمیق تری از آن داشته باشیم. در بورس خرید و فروش سهام، بر خلاف اکثر مکان های معاملاتی دیگر، در آن خریدار و فروشنده قیمت سهام را تنظیم می‌کند، در اینجا خریدار بیان می‌کند که چه قیمتی را می‌خواهد بخرد، که این قیمت خرید است. فروشنده هم قیمتی دارد که قیمت درخواست می‌باشد. این نقشی از بورس سهام و همه سیستم های مالی دلال- متخصص برای موزون کردن قیمت های درخواست است.

هر چند که این خدمت بدون قیمت ایجاد نمی شود، زمانی که سیستم های قیمت گذاری صحیح دسترسی پیدا کنیم می‌توانیم قیمت های پیشنهادی خرید و درخواستی فروش را ببینیم. باید توجه داشت که قیمت خرید و درخواست هیچ گاه مشابه نخواهند بود. همیشه قیمت درخواست بالاتر از قیمت خرید است. این موضوع ‌به این معنی است که اگر شما سهامی را می خرید، قیمت درخواست را می پردازید و اگر می فروشید، قیمت خرید را دریافت می کنید. در اینجا سوالی مطرح می‌باشد، و آن ‌به این موضوع اختصاص دارد که چه اتفاقی بین تفاوت دو قیمت می افتد؟ این تفاوت شکاف است، و به عنوان سود دلال-متخصص که معامله را انجام می‌دهد، نگه داشته می شود. در حقیقت شکاف برای پرداخت شماری از دستمزد به علاوه حق کمیسیون به وجود می‌آید. باید توجه داشت که این حق کمیسیون مانند کمیسیونی نیست که به دلال خرده فروش می پردازیم، چرا که قیمت دائما تغییر می‌کند، به خصوص برای سهام های معاملاتی فعال، نمی توان دانست چه قیمتی را به فروشنده یا خریدار خواهید داد، مگر این که از سفارشات بازار خاص استفاده کنیم. روش هایی ‌در مورد شکاف قیمت پیشنهادی بین اجزا و تقاضا وجود دارد، ولی بیشتر سرمایه گذاران به سهام های تثبیت شده تمایل دارند، چون به خوبی کار می‌کند، حتی اگر سود کمی داشته باشد (لیتل^[۶۶]، ۲۰۰۴).

تفاوت قیمت پیشنهادی و درخواستی و قیمت خرید و فروش ابزار های مالی و اوراق بهادار در بورس ها اثر گذار است، لذا در بازده پرتفوی سرمایه گذاران اثر دارد. ‌بنابرین‏ آشنایی بیشتر با آن می‌تواند در تصمیم گیری های سرمایه گذاران بورس ها نقش مهمی بازی کند. سرمایه گذاران باید قبل از آموزش زیر و بم ها و شرح تفصیلی مفهوم دامنه با دو مفهوم عرضه و تقاضا بیشتر آشنا شوند. عرضه بیانگر حجم و حضور یک کالای خاص در بازار است، مثل عرضه سهام یک شرکت خاص. تقاضا مبین تمایل پرداخت افراد برای به دست آوردن یک کالا یا سهم است. فرض کنید کارگزاری X، قصد دارد ۱۰۰۰ سهم شرکت آلفا را با قیمت ۱۰ دلار برای مشتریان خود خریداری نماید و در مقابل واگذاری Y می‌خواهد ۱۵۰۰ سهم آن شرکت را به قیمت ۲۵/۱۰ دلار بفروشد. دامنه این دو قیمت (SPREAD) که تفاوت بین قیمت درخواستی یعنی ۲۵/۱۰ دلار و قیمت پیشنهادی خرید یعنی ۱۰ دلار است، ۲۵/۰ دلار می شود.