پورتر وهمکارانش(۱۹۷۴) تعهدسازمانی را پذیرش ارزش های سازمان ودرگیرشدن درسازمان تعریف شده می‌کنند ومعیارهای اندازه گیری آن را شامل انگیزه،تمایل برای ادامه کار وپذیرش ارزش های سازمان می دانند.

چاتمن واورایلی^[۳۳] (۱۹۶۸) تعهد سازمانی را به معنی حمایت وپیوستگی عاطفی با اهداف وارزش های یک سازمان ، به خاطر خود سازمان ودور از ارزش های ابزاری آن « وسیله ای برای دستیابی به اهداف دیگر» تعریف می‌کنند ( رنجبریان ، ۱۳۷۵ ).

تعهد سازمانی عبارت از نگرش های مثبت یا منفی افراد نسبت به کل سازمان نه شغلی که درآن مشغول به کارند. درتعهد سازمانی شخص نسبت به سازمان احساس وفاداری قوی دارد ‌و ازطریق آن سازمان خود را مورد شناسایی قرار می‌دهد( استرون ، ۱۳۷۷).

شهیدمطهری (۱۳۶۸) درباره تعهدچنین می‌گوید : تعهد به معنی پایبندی به اصول وفلسفه یا قراردادهایی است که انسان به آن ها معتقداست وپایدار به آن ها است.فردمتعهد کسی است که بر عهد وپیمان خودوفادارباشد واهدافی را که بخاطر آن ها وبرای حفظ پیمان بسته است ، صیانت کند. شلدون تعهد سازمانی را چنین تعریف می‌کند : نگرش یا جهت گیری که هویت فرد را به سازمان مرتبط یا وابسته می‌کند.

کانتر تعهد سازمانی را تمایل عاملان اجتماعی می‌داند.به عقیده سالانسیک ، تعهد حالتی است درانسان که در آن فرد با اعمال خود ‌و ازطریق این اعمال اعتقاد می‌یابد که به فعالیت ها تداوم بخشد ومشارکت موثرخویش را درانجام آن ها حفظ کند. بوکان تعهد را نوعی وابستگی عاطفی ‌و تعصب آمیز به ارزش ها واهداف سازمان می‌داند ، وابستگی به نقش فرد ورابطه با ارزش ها واهداف وبه سازمان فی نفسه جدای از ارزش ابزاری آن (ساروقی ، ۱۳۷۵).

به نظر لوتانز وشاو^[۳۴] (۱۹۹۲).تعهد سازمانی به عنوان یک نگرش اغلب این گونه تعریف شده است:تمایل قوی به ماندن درسازمان،تمایل به اعمال تلاش فوق العاده برای سازمان واعتقاد قوی به پذیرش ارزش ها واهداف.وجه اشتراک تعاریف بالا این است که تعهد حالتی روانی است که رابطه فرد را با سازمان مشخص کند ، تصمیم به ماندن در سازمان یا ترک آن را به طورضمنی درخود دارد (همان ، ص۷۰ ).

آلن ومایر تعهد سازمانی را به صورت زیر تعریف نموده اند:

۱_ اعتقاد به اهداف وارزش های سازمان؛

۲- تمایل به تلاش قابل ملاحظه ای به خاطر سازمان؛

۳_ آرزو ‌و خواست قوی وعمیق برای ادامه عضویت با سازمان

با توجه به تعاریف تعهد سازمانی، به زعم پژوهشگر تعهد سازمانی اغلب بدین صورت تعریف شده است :

تمایل قوی برای بقای عضویت دریک سازمان خاص ، تمایل برای تلاش بسیار زیاد برای سازمان ، باور قاطع در قبول ارزش ها واهداف سازمان ، به عبارت دیگر ، تعهد سازمانی یک نگرش درباره وفاداری کارکنان به سازمان ویک فرایند مستمر است که به واسطه مشارکت افراد تصمیمات سامانی ، توجه افرادبه سازمان وموفقیت ورفاه سازمان را می رساند.

اجزای تعهد سازمانی

‌از تعهد سازمانی تعاریف متعددی به عمل آمده است.تعهد سازمانی اغلب با عبارات زیر تعریف شده است :

1. تمایل قوی برای بقا عضویت در یک سازمان خاص.

۲-تمایل برای تلاش بسیار زیاد برای سازمان.

۳- باورقاطع درقبول ارزش ها واهداف سازمان.

بیکر معتقد است که تعهد عبارت است از پیوستن به سازمان وانجام شغل برحسب سه جزء :

1. اطاعت ‌و پیروی یا سازگاری وهمنوایی با سازمان از طریق مکانیزم های پاداش وتنبیه ؛

۲_ احساس هویت وشناسایی یا تمایل به تعلق خاطر ‌و وابستگی ؛

۳_ درونی کردن یا تجانس ارزش های فرد با اهداف وارزش های سازمان.

البته اجزای دیگری نیز مطرح شده است که اساسا شبیه موارد سه گانه فوق است.درپژوهشی که توسط بارهیم وبرمن درسال۱۹۹۲ انجام گرفت ، تعداد۱۲۹۹نفر از چهارسازمان عمده صنعتی درمدت ۳سال مورد مطالعه قرارگرفتند.

تعهد نگرشی حاکی ازطرفداری کارمندان ازسازمان،تمایل زیاد به عضویت وتمایل بسیار کمتر به ترک خدمت است.‌بنابرین‏ همان‌ طور که تعهد رفتاری بیشتر شاخص پیش‌بینی ترک خدمت بود.تعهد نگرشی نیز پیش‌بینی کننده رضایت شغلی است. وجه افتراق قابل توجه رضایت شغلی با تعهد نگرشی آن است که رضایت شغلی بیشتر جنبه‌های مثبت ومفید محیط شغلی است.‌بنابرین‏ درتعهد نگرشی توجه به اهداف وارزش های سازمان است.این دونگرش به طور کلی می‌توانند پیش‌بینی کننده رفتارفرد باشند ( مایروآلن ، ۱۹۹۰ ).

شکل ۲_۱ دیدگاه های نگرشی ورفتاری ‌در زمینه تعهد سازمانی

حالت روانی

شرایط

رفتار

.دیدگاه نگرشی

شرایط مانند انتخاب وتکرار پذیری

دیدگاه رفتاری

منبع : ( مایروآلن ، ۱۹۹۰ )

به عبارت دیگر، تعهد سازمانی یک نگرش درباره وفاداری کارکنان به سازمان ویک فرایند ‌مستمر است که به واسطه مشارکت افراد درتصمیمات سازمانی توجه افراد به سازمان وموفقیت ورفاه سازمان را می رساند.

تعهدسازمانی ناشی ازعوامل ومتغیرهای مختلفی است که نتایج مختلفی به دنبال دارد. درارتباط با تعهدسازمانی مطالعات مختلفی صورت گرفته که یکی ازمهم ترین این مطالعات به وسیله « می یروآلن » صورت گرفته ومدلی سه بعدی ارائه شده است. ابعاد این مدل عبارتنداز :

۱_ تعهد عاطفی : شامل وابستگی عاطفی کارکنان به تعیین هویت باسازمان ودرگیرشدن درفعالیت های سازمانی است.

۲_ تعهد مستمر : شامل تعهدی که مبتنی بر ارزش نهادن به سازمان است وکارمند در زندگی سازمان سهیم می شود.

۳-تعهد هنجاری : شامل احساسات افراد مبنی ‌بر ضرورت ماندن در سازمان است. به طورکلی تعهد سازمانی منجر به نتایج مطلوب سازمانی ، همچون عملکرد بالاتر ، ترک خدمت کمتر ‌و غیبت کمتر خواهد شد که تحقیقات متعددی نیز صحت آن را تأیید ‌کرده‌است.

عراقی (۱۳۷۷) به نقل از لوتانز اظهار می‌دارد که متون تحقیقی اخیر ، نگرش کلی تعهدسازمانی ، عامل مهمی برای درک وفهم رفتار سازمانی وپیش بینی کننده خوبی برای تمایل به باقی ماندن درشغل آورده است. تعهد وپایبندی مانند رضایت ، دوطرزتلقی نزدیک به هم هستند که به رفتارهای مهمی مانند جابجایی ‌و غیبت اثرمی گذارند. همچنین تعهد وپایبندی می‌تواند پیامدهای مثبت ومتعددی داشته باشند ،کارکنانی که دارای تعهد وپایبندی هستند ، نظم بیشتری درکارخود دارند ، مدت بیشتری درسازمان می مانند وبیشتر کارمی کنند.

مدیران بایدتعهد وپایبندی کارکنان را به سازمان حفظ کنند وبرای این امربایدبتوانند بااستفاده ‌از مشارکت کارکنان درتصمیم گیری وفراهم کردن سطح قابل قبولی ‌از امنیت شغلی برای آنان ، تعهد وپایبندی را بیشترکنند. ( مورهد ،۱۳۷۴). اندیشه تعهد موضوعی اصلی ‌در نوشته های مدیریت است.این اندیشه یکی ‌از ارزش

های اساسی است که سازماندهی برآن متکی است وکارکنان ‌بر اساس ملاک تعهد ، ارزشیابی می‌شوند.اغلب پرسش هایی به عمل می‌آید ، ازقبیل : آیا اضافه کارخواهدکرد؟ آیا روزهای تعطیل برسر کارخواهد آمد؟آیا دیرمی آیدیازود می رود؟ اغلب مدیران اعتقاد دارند که این تعهد برای اثربخشی سازمان ضرورتی تام دارد ( میچل ،۱۳۷۳ ). شهید مطهری(۱۳۷۰) اظهارمی دارد : اگر شخص لیاقت ، شایستگی و تعهد حداکثر بهره برداری از امکانات وسرمایه را داشته باشد ، لیاقت مدیرشدنرا دارد واگرچنین تعهد وشایستگی ‌را ندارد.نباید چنین مسئولیتی به اومحول شود.

هوش