۲-۱۷- گام به گام سرمایه‌گذاری در صکوک

1. 1. انتخاب یکی از انواع اوراق بهادار اسلامی (صکوک) بر اساس میزان بازده، دفعات بازده در سال، درجه ریسک، امیدنامه بانی، وضعیت مالی بانی (مبتنی بر صورت‌های مالی آن)، میزان اهرمی بودن بانی، درجه نقدشوندگی اوراق، چگونگی تضمین اصل و سود اوراق و غیره.

   

1. 1. خرید اوراق بهادار اسلامی (صکوک) یا در مرحله پذیره‌نویسی با مراجعه به مراکز فروش آن مثل بانک‌ها و یا در بازار فرابورس (بازار ثانویه) از طریق مراجعه به کارگزاری ها و دریافت کد معاملاتی.

1. 1. دریافت سود اوراق در زمانبندی‌های اعلام شده.

1. پایان سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار اسلامی یا با اتمام مدت سررسید اوراق و یا با فروش اوراق در بازار فرابورس پیش از پایان سررسید.

فصل سوم

روش تحقیق و تحلیل موضوع

۳-۱- مقدمه

سرمایه یکی از نهاده های اصلی تولید است. در گذشته سرمایه بیشتر به شکل ابزار آلات کار انسان مطرح بود. اما امروزه سرمایه به عنوان انباشت نقدینگی برای شروع یا ادامه یک فعالیت اقتصادی نیز در نظر گرفته می­ شود. دولت­ها و مؤسسات اقتصادی برای شروع یا ادامه یک فعالیت اقتصادی احتیاج به تامین سرمایه دارند. این سرمایه یا از دارایی دولت و صاحبان شرکت تامین می شود و یا این که از طریق فرایند تامین مالی به دست می ­آید. فرایند تامین مالی یکی از مباحث مهم اقتصاد مالی است. برای تامین مالی، روش ها و ابزارهای گوناگونی وجود دارد که هر کدام دارای ویژگی ها و خواص مربوط به خود است. بسته به نیازها، توان مالی، شرایط بنگاه های اقتصادی و تنوع رفتار مردم در سرمایه گذاری و مواجهه با خطر، این ابزارها و روش ها تبیین و به کار گرفته می‌شوند. یکی از روش های مهم فرایند تامین مالی، استفاده از اوراق بهادار است. واژه تبدیل به اوراق بهادار کردن، یکی از واژه هایی است که از ظهور آن در ادبیات مالی جهان بیش از دو دهه نمی‌گذرد. تبدیل به اوراق بهادار کردن فرایندی است که طی آن، نخست دارایی‌های مؤسسه‌ مالک دارایی یا بانی از ترازنامه آن مؤسسه‌ جدا می‌شود و سپس، تامین وجوه را سرمایه‌گذارانی انجام می‌دهند که ابزار مالی قابل مبادله را خریده­اند. این ابزار مبادله شده نمایانگر بدهکاری مذبور می‌باشد. به عبارت دیگر، تبدیل به اوراق بهادار کردن، فرایندی است که در آن واسطه‌های مالی مانند بانک‌های تجاری حذف و اوراق بدهی قابل خرید و فروش مستقیماً به سرمایه‌گذاران فروخته می‌شود. در واقع، یک شرکت تامین سرمایه، مجموعه‌ای از دارایی‌های مالی را جمع‌ آوری و اوراق بدهی را برای تامین مالی مجموعه مورد نظر، به سرمایه‌گذاران بیرونی می‌فروشد. در فرایند تبدیل دارایی‌ها به اوراق بهادار، شرکت یا مؤسسه‌‌ای که نیاز به تامین مالی دارد اقدام به تأسيس یک شرکت با مقصد خاص می‌کند و آن دسته از دارایی‌های خود را که دارای جریان‌های نقدی آتی هستند به شرکت با مقصد خاص می‌فروشد. شرکت با مقصد خاص برای این که وجه لازم برای خرید دارایی‌های مذکور را فراهم کند، اقدام به انتشار اوراق بدهی با پشتوانه دارایی می‌کند و آن را به عموم سرمایه‌گذاران عرضه می‌کند. سپس شرکت با مقصد خاص وجوهی را که از محل فروش اوراق بدهی به دست آورده است، بابت خرید دارایی‌های مالی به بانی پرداخت می‌کند. سرمایه‌گذارانی که اوراق بدهی با پشتوانه دارایی را خریده‌اند از محل جریان‌های نقدی حاصل از دارایی‌های مالی شرکت با مقصد خاص بازدهی کسب می‌کنند. یکی از ابزارهای مالی مهم و کارا برای فرایند تبدیل به اوراق بهادار کردن دارایی ها، اوراق قرضه می‌باشد. به صورت ساده، تامین مالی از طریق اوراق قرضه این گونه است که بنگاه اقتصادی سرمایه مورد نیاز خود را به صورت مستقیم از مردم قرض ‌می‌گیرد و در زمان‌های معین بهره آن قرض را می پردازد و در سررسید اصل قرض را باز پس می‌دهد.

تعریف مرسوم اوراق قرضه این گونه است: “اوراق قرضه اسنادی است که طبق آن صادرکننده اوراق به خریدار بدهکار می شود”. این اسناد دارای سررسید بوده و مبلغ آن در زمان سررسید به وسیله صادرکننده پرداخت می­ شود. این اوراق دارای برگه بهره بوده و بهره آن در فواصل زمانی معین به وسیله بانکی که نمایندگی صدور اوراق را دارد، پرداخت می شود. انتشار اوراق قرضه یکی از روش های تامین مالی هم در کوتاه مدت و هم در بلندمدت محسوب می شود، و همچنین این اوراق را می توان به صورت بی نام یا با نام و بدون وثیقه یا با وثیقه منتشر کرد. اوراق قرضه نیز همانند همه ابزارهای مالی دیگر، مزایا و معایبی دارد. مهمترین مزایای اوراق قرضه برای بنگاه صادرکننده هزینه مؤثر کم و قابل باز خرید بودن آن و برای خریدار قابل انتقال بودن و سود معین آن است. مهمترین عیب اوراق قرضه، هم برای صادر کننده و هم برای خریدار، خطر ورشکستگی بنگاه به دلیل ناتوانی در بازپرداخت اصل و بهره قرض است. در برخی کشورهای اسلامی و مخصوصاً ایران که در آن قانون بانکداری بدون ربا اعمال می شود، مشکل دیگری نیز برای اوراق قرضه وجود دارد که کل ماهیت و عملکرد اوراق قرضه را زیر سوال برده و آن را به طور کلی نفی می‌کند. در ادامه و در بخش دوم، مشکل اوراق قرضه در بانکداری بدون ربا و همچنین اثرات حذف نرخ بهره در این سیستم بررسی می شود. در بخش سوم، اوراق مشارکت به عنوان جانشینی برای اوراق قرضه و مشکلات و نقایص این اوراق بیان می شود. در بخش چهارم، صکوک به عنوان ابزاری نوین برای تامین مالی معرفی و تحلیل می­ شود. بالاخره، در بخش پنجم، اوراق صکوک به مثابه ابزاری مناسب برای تامین مالی در ایران پیشنهاد می شود که می‌تواند برطرف کننده مشکلات ناشی از حذف نرخ بهره باشد.

۳-۲- مشکل اوراق قرضه در بانکداری بدون ربا

همان گونه که از نام قانون عملیات بانکداری بدون ربا بر می‌آید، هدف اصلی تصویب و اعمال این قانون حذف ربا از سیستم مالی و بانکی کشور و تطبیق آن با شرع می‌باشد. بر طبق این قانون بهره از عملیات مالی و بانکی حذف و مجموعه ای نهاد با نام عقود اسلامی جایگزین آن می شود، زیرا بهره یا همان سود معین (ربا) در نظر گرفته می­ شود. ربا آن است که در قرض دادن چیزی یا مبلغی، شرط زیاده گذاشته شود؛ یعنی اگر پولی یا مالی به کسی قرض داده شود و شرط گردد که وام گیرنده در سررسید، مبلغ یا درصد معینی علاوه بر اصل را تادیه کند، استقراض ربوی صورت گرفته و مطابق نظر شرع این معامله حرام و باطل است.