برخی را عقیده بر این است که علم همان روش است. در هر حال می توان به خوبی پذیرفت که هیچ علمی فاقد روش نیست و دست آورد های هر پژوهش علمی به همان نسبت حائز ارزشند که با روشهائی درست اخذ شده باشند(ساروخانی،۱۳۸۲). از رهگذر پژوهش و تجربه است که نا آزموده در بوته آزمایش قرار میگیرد و در ژرفنای تاریک نا آگاهی، بارقه روشن اکتشاف و آگاهی تلألو مییابد.
روش معادل فارسی واژه انگلیسی method یعنی راه به معنای دقیق “در پیش گرفتن راهی” و یا معین کردن گامهائی است که برای رسیدن به هدفی میباید با نظمی خاص برداشت(خاکی،۱۳۷۸).
پژوهش و روش علمی اگر یک چیز نباشند کاملا نزدیک و وابسته به یکدیگرند(هومن،۱۳۷۳). روش علمی یا روش پژوهش علمی، فرایند جستجوی منظم برای مشخص ساختن یک موقعیت نا معین است(بازرگان و دیگران،۱۳۷۶). در نهایت باید اذعان نمود دستیابی به هدف های علم یا شناخت علمی میسر نخواهد شد مگر زمانی که با روش شناسی درست صورت پذیرید. به عبارت دیگر پژوهش از حیث روش است که اعتبار مییابد نه موضوع پژوهش(خاکی،۱۳۷۸).
۳-۲ روش تحقیق:
این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و از نظر روش اجرا توصیفی پیمایشی است.این پژوهش متکی بر یک مطالعه زمینه یاب از نوع اکتشافی و به صورت کمی و کیفی است که در بخش ادبیات نظری از روش مطالعات اسنادی استفاده شده است.در تحقیقات کاربردی (Applied Research) با بهره گرفتن از زمینه و بستر شناختی و معلوماتی که از طریق تحقیقات بنیادی فراهم شده برای رفع نیازمندی های بشر و بهبود و بهینه سازی ابزارها، روش ها، اشیاء و الگوها در جهت توسعه رفاه و اسایش و ارتقای سطح زندگی انسان مورد استفاده قرار می گیرند. در تحقیق توصیفی محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است و میخواهد بداند پدیده، متغیر، شیئ و یا مطلب چگونه است. به عبارت دیگر، این تحقیق وضع موجود را بررسی میکند و به توصیف منظم و نظام دار وضعیت فعلی آن می پردازد. ویژگی ها و صفات آن را مطالعه و در صورت لزوم ارتباط بین متغیرها را بررسی می کند. یکی از روش های کسب دانش گروهی مورد استفاده ،تکنیک دلفی است که فرایندی دارای ساختار برای پیشبینی و کمک به تصمیم گیری در طی راندهای پیمایشی،جمع آوری اطلاعات و در نهایت ،اجماع گروهی است.در حالی که اکثر پیمایش ها سعی در پاسخ به سؤال «چه هست» دارند،دلفی به سؤال «چه میتواند/چه باید باشد » پاسخ میدهد.امروزه تکنیک دلفی در تحقیقات زیادی استفاده می شود.دلفی رویکرد یا روشی سیستماتیک در تحقیق برای استخراج نظرات از یک گروه متخصصان در مورد یک موضوع یا یک سؤال است. اجزای اصلی دلفی شامل تکرار یا بازگویی،پرسش نامه،متخصصین،بازخورد کنترل شده،گمنامی،آنالیز نتایج،اجماع،زمان و تیم هماهنگ کننده است. در اکثر منابع ،این تکنیک به سه دسته :کلاسیک،سیاسی و تصمیم تقسیم بندی شده است.دلفی کلاسیک دارای مشخصات گمنامی متخصصین،تکرار یا بازگویی،فیدبک کنترل شده،گزارش آماری پاسخ های گروه و تمرکز بر اجماع است،و گاه برای برآورده ساختن نیاز محققین تعدیل شده که «دلفی کلاسیک تعدیل شده » نام میگیرد.بعضی از مشخصات روش های تعدیل شده:تعاملات گروه بدون گمنامی پانلیست ها،عدم نیاز به در رسیدن به اجماع،نوع سؤال(باز/بسته)و روش آنالیز(کیفی /کمی)به کار رفته است.دلفی سیاسی ابزار تسهیل سازی بوده و داده ها در اینجا کلامی و رسیدن به اجماع و متخصص بودن شرکت کنندگان لازم نیست،و هدف نهایی،انتخاب مناسب تربن سیاست است.دلفی تصمیم ،پانلی متشکل از افراد در تصمیم گیری است.شرکت کنندگان دلفی متخصصین یا خبرگان و یا پانلیست ها میباشند.شناسایی متخصصین نکته مهمی در دلفی بوده چنان که دستیابی به اهداف،وابسته به انتخاب دقیق شرکت کنندگان است.دلفی تمرکز بر استخراج نظرات از متخصصین در زمان کوتاه داشته و نتایج وابسته به تخصص افراد در دانش مورد نظر ،کیفیت و صحت پاسخ ها،و همکاری و درگیری مداوم آن ها در دوره مطالعه است.به عبارتی ،موفقیت دلفی با انتخاب نمونه ها است. در این تحقیق خبرگان از صاحبنظران حوزه خصوصی سازی انتخاب شدند که در مورد موضوع خصوصی سازی کار کرده یا مقاله علمی داشته اند و دلیل انتخاب ایشان ارتباط ابعاد پنج گانه سؤالات فرعی تحقیق با تخصص ایشان میباشد. لیست خبرگان در ضمیمه شماره ۳ آورده شده است.دلفی در برگیرنده یکسری راندها است و دلفی کلاسیک معمولا شامل چهار راند میباشد که به طور معمول به سه راند تعدیل میگردد(احمدی، ۱۳۸۸). آمارهای اصلی استفاده شده در مطالعات دلفی اندازه های مرکزی(میانگین،میانه و نما)و شاخص پراکندگی انحراف معیار و محدوده ی میان چارکی است که استفاده از میانه و نما در این میان مطلوب تر میباشد،هر چند میانگین نیز قابل کاربرد است.در کل به طور معمول ،برای آنالیز نتایج دلفی،در اولین راند ،آنالیز محتوا برای شناسایی تم های اصلی در پرسش نامه بدون ساختار اولیه انجام میگیرد که نتایج آن پرسشنامه ی بدون ساختار را به پرسشنامه با ساختار تبدیل نموده ،اساس راندهای بعدی را تشکیل میدهد.دومین راند ،آغاز به کارگیری روش ها کمی است که تکنیک رتبه بندی و و درجه بندی (میانه و چارک ها)استفاده می شود و در سومین راند و راندهای متعاقب ،شاخص های مرکزی و پراکندگی به کار میروند(احمدی،۱۳۸۷).
۳-۳ روش جمع آوری اطلاعات
گرد آوری اطلاعات مورد نیاز تحقیق یکی از مراحل اساسی آن است.مرحله گردآوری اطلاعات آغاز فرایندی است که طی آن محقق یافته های میدانی و کتابخانه ای را گردآوری میکند و به روش استقرائی به فشرده سازی آن ها از طریق طبقه بندی و سپس تجزیه و تحلیل می پردازد و فرضیه های تدوین شده خود را مورد ارزیابی قرار میدهد و در نهایت حکم صادر میکند و پاسخ مسئله تحقیق را به اتکای آن ها مییابد.
روش های گردآوری اطلاعات را به طور کلی به دو طبقه می توان تقسیم کرد:
الف- روش های کتابخانه ای: بسته به نوع سند و موضوع تحقیق ممکن است با بهره گرفتن از فیش یا جدول یا نقشه و کروکی یا فرم های شبه پرسشنامه یا ترکیبی از همه آن ها انجام پذیرد.
ب- روش های میدانی: از شهرت بیشتری برخوردارند و عبارتند از: روش پرسشنامه ای، روش مصاحبه، روش مشاهده.
در این تحقیق برای تهیه ادبیات تحقیق از مطالعات کتابخانه ای و برای بخش میدانی آن از پرسشنامه موانع خصوصی سازی در شرکت ملی پخش فراورده های نفتی منطقه خراسان رضوی که توسط محقق با مطالعه ادبیات تحقیق با تأیید خبرگان ساخته شده است، استفاده میگردد. مطالعات میدانی تحقیق در سه مرحله صورت پذیرفته است: