غیر قابل ذخیره بودن: خدمات از بین می‌روند و به عبارت دیگر، غیر قابل ذخیره اند. در مواردی که تقاضا برای خدمات خاصی پایدار باشد، مسأله غیر قابل ذخیره بودن، شکل مهمی به شمار نمی‌آید، اما برای شرکت های خدماتی که تقاضا برای آن ها بسیار بالا یا بسیار پایین است این مسأله ممکن است مشکلات بزرگی در پی داشته باشد. به عنوان مثال: یک صندلی خالی هواپیما، فرصتی است که برای همیشه از دست رفته است (گیلانی نیا، ۱۳۸۹، ص ۶۳).
۲-۵ اینترنت:
منشاء اینترنت اساساً در دوره جنگ سرد دارد، دوره ای که در خلال آن کشمکش هسته ای به عنوان ضروری ترین خطرات بالقوه جهانی در نظر گرفته شد. اگرچه این خطر هرگز به طور جدی امنیت دولت آمریکا را تهدید نکرد، اما باعث شد تا در بخش دفاع ایالات متحده آمریکا، آژانس طرح های تحقیقاتی پیشرفته (آرپا) شکل گیرد تأسیس شبکه آرپانت در سال ۱۹۶۹ به عنوان منشاء اینترنت شناخته شده است. در اواخر ۱۹۶۹ و با راه اندازی اولین شبکه رایانه ای، آرپانت فعالیت خود را شروع کرد. دانشگاه کالیفرنیا، در لس آنجلس مؤسسه تحقیقاتی استفورد در پارک منلوی کالیفرنیا در سانتا بار بارا و دانشگاه اتاوا. فعالیت منفرد این مراکز چندان دوام نیاورد. در طی شانزده ماه و به منظور انتقال بسته های اطلاعاتی بیش از ده مرکز با حدود ۲۰۰۰ بهره گیر و حداقل دو مسیر ارتباطی در بین دو مرکز ایجاد شده در اکتبر سال ۱۹۷۲ و در اولین گردهمایی بین‌المللی ارتباطات رایانه ای در واشنگتن، نمایش عمومی آرپانت برگزار شد. در این گردهمایی ارائه دهندگان طرح ها از کشورهای مختلفی چون انگلستان- سوئد- نروژ- ژاپن- فرانسه- کانادا- ایالات متحده حضور داشتند. افراد حاضر در گردهمایی به راه اندازی شبکه در سایر نقاط دنیا تأکید داشتند و این تأکید به شکل گیری گروه کاری بین شبکه ای منجر شد که بحث به هم پیوستن در سطح جهان را مطرح کردند. خیلی زود اولین ارتباطات جهانی بین نروژ و انگلستان برقرار شد. در گردهمایی برایتون در سال ۱۹۷۳ داده ها از طریق ماهواره به گون هیلی داونس در کرن وال و از آنجا از طریق کابل به دانشگاه لندن ارسال شد. به طوری که نمایندگان می توانستند از آرپانت به گونه ای استفاده کنند که گویی خود در ایالات متحده حضور دارند. پیدایش اینترنت صرفاً از پیامد تلاش علمی و نظامی نیست، بلکه از نتایج فعالیت های تجاری عمده نیز محسوب می‌شود. اختراع مودم و توسعه فاکس مودم که نتیجه تلاش دو دانشجوی اهل شیکاگو بود. انتقال اطلاعات بین رایانه از طریق نظام معمول تلقی را امکان پذیر ساخت با بهره گرفتن از این فن آوری- شبکه های رایانه ای که از ارتباط با آرپانت یا سایر نظامهای اصلی محروم بودند توانستند با یکدیگر ارتباط برقرار نمایند. به هر حال اینترنت، با ایجاد امکان دسترسی محلی و جهانی خود به زودی بر فرصت هایی که چنین شبکه هایی ارائه می‌دادند پیشی گرفت به طوری که بسیاری از شبکه ها مجبور شدند تا خود را به اینترنت متصل نمایند (هادی زاده، ۱۳۸۴).
۲-۶ تجارت الکترونیک
۲-۶-۱ مفهوم تجارت الکترونیک:
تجارت الکترونیکی عبارت است از انجام فرایند خرید و فروش – انتقال و مبادله کالاها، خدمات و اطلاعات از طریق شبکه های رایانه ای از جمله اینترنت، مطابق با دیدگاه اتحادیه اروپا تجارت الکترونیکی به معنای انجام تجارت به صورت الکترونیکی است که در آن طرفین به جای تبادلات فیزیکی یا تماس مستقیم فیزیکی به صورت الکترونیکی تعامل دارند.
همچنین می‌توان گفت تجارت الکترونیکی عبارت است از مبادله تجاری بدون استفاده از کاغذ که در آن مبادله الکترونیکی داده ها به عنوان یک ابزار همراه پست الکترونیک تابلوی اعلانات الکترونیکی، انتقال الکترونیک وب و سایر فناوری های مبتنی بر شبکه استفاده می‌شود. به عبارت دیگر مبادله الکترونیکی داده ها به عنوان ستون فقرات تجارت الکترونیکی عمل می کند (نوری و صادقی، ۱۳۸۰، ص ۱۷۶).
تعاریف تجارت الکترونیکی می‌تواند از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گیرد که عبارتند از:
۱- دیدگاه ارتباطات: تجارت الکترونیکی عبارت است از حمل و نقل کالاها، خدمات و اطلاعات یا پرداخت وجوه مربوطه از طریق شبکه های رایانه ای یا به وسیله دیگر ابزارهای الکترونیکی مثل تلفن همراه.
۲- دیدگاه بازرگانی: تجارت الکترونیکی عبارت است از فراهم کردن قابلیت خرید و فروش کالا، خدمات و اطلاعات در اینترنت یا از طریق دیگر خدمات بر خط یا آنلاین.
۳- دیدگاه فرایند کسب و کار: تجارت الکترونیکی عبارت است از انجام کسب و کار به روش الکترونیکی با بهره گرفتن از شبکه های الکترونیکی و جایگزینی اطلاعات به جای فرایند کار فیزیکی.
۴- دیدگاه خدمات: تجارت الکترونیکی ابزاری برای کاهش هزینه ارائه خدمات توسط دولت و شرکت ها به مصرف کنندگان همراه با بهبود کیفیت خدمات مشتریان و افزایش سرعت ارائه خدمات است.
۵- دیدگاه آموزشی و یادگیری: از این دیدگاه تجارت الکترونیکی امکان آموزش و تحصیل را در مدارس دانشگاه ها، و دیگر سازمان ها به روش بر خط یا آنلاین امکان پذیر سازد.
۶- دیدگاه همکاری: از این منظر تجارت الکترونیکی چارچوبی را برای توسعه همکاری های داخلی خارجی سازمان فراهم می‌کند.
۷- دیدگاه اجتماعی: از این دیدگاه تجارت الکترونیکی محیط جدیدی را برای اعضای جامعه جهت یادگیری- معامله و همکاری ایجاد می‌کند (سهلانی، ۱۳۸۸).
بر اثر رشد انفجارگونه فن آوری اطلاعات ارتباط اطلاعاتی، تجارت الکترونیکی در صف مقدم تحولاتی قرار گرفته که شیوه انجام فعالیت‌های بازرگانی را تغییر می‌دهد. تجارت الکترونیکی انقلاب صنعتی قرن ۲۱ نامیده می‌شود (امیری، ۱۳۹۰).
۲-۶-۲ تاریخچه تجارت الکترونیکی:
هر چند اصطلاح تجارت الکترونیکی جدیداً مطرح شده است ولی استفاده از فناوری های الکترونیکی در انجام امور بازرگانی و تجاری به سال‌های قبل باز می‌گردد. به عنوان مثال استفاده از کارت به جای پول در اوایل دهه ۱۹۵۰ در کشور آمریکا آغاز شد. در این دهه اولین کارت پلاستیکی جهت پرداخت هزینه های خرید کالا یا خدمات توسط مؤسسه آی دینرز[۱۴] تولید شد.
از آن تاریخ به بعد استفاده از انواع کارت ها توسط مؤسسات خدمات عمومی به عنوان بلیط قطار، اتوبوس و راه آهن شهری، مؤسسات مالی نظیر بانک‌ها و یا مؤسسات غیرمالی نظیر مخابرات، ثبت احوال و مؤسسات مالی اعتباری بین‌المللی مثل ویزا[۱۵]، مستر کارت[۱۶]، آمریکن اکسپرس[۱۷]، معمول و گسترش یافت.
با الکترونیکی شدن کارت ها و به کارگیری پایانه های رایانه ای در نقطه فروش ([۱۸](POS در سال ۱۹۸۳ ابعاد استفاده از کارت ها در تجارت گسترده تر شد.
علاوه بر کارت ها که در شکل گیری تجارت الکترونیکی مؤثر بوده، به کارگیری وسیع رایانه توسط شرکت های بزرگ در دهه ۷۵ میلادی نیز مؤثر بوده است. در این دهه شرکت‌های بزرگ و چند ملیتی شبکه های اختصاصی رایانه ای به وجود آوردند تا از این طریق بتوانند با سرعت و سهولت بیشتری اطلاعات تجاری را بین خود و تولیدکنندگان دیگر مبادله نمایند. این روش انتقال الکترونیکی داده ها را ” مبادله الکترونیکی داده ها ([۱۹](EDI ” می‌نامند (انتقال الکترونیکی وجوه و بانکداری الکترونیکی، ۱۳۸۴، ص ۷).
از مبادله الکترونیکی داده ها می‌توان برای مخابره الکترونیکی مدارک و اسناد مانند سفارش خرید، فاکتور، اعلامیه حمل، تأییدیه وصول کالا و سایر مکاتبات استاندارد بازرگانی بین طرفین تجاری استفاده نمود. این فناوری را همچنین می‌توان برای ارسال اطلاعات مالی و پرداخت های الکترونیکی به کار برد.
