روش پژوهش
این پژوهش در چهار چوب یک روش نیمه تجربی است واز نوع طرح پیش آزمون-پس آزمون همراه با گروه کنترل می‌باشد.در این پؤوهش پژوهشگر با دو گروه سر وکار دارد.گروه آزمایش که بعد انجام پیش آزمون بر روی آن ها متغیر مستقل(بازی ماز و دومینو) اجرا شده و گروه کنترل که بازی بر روی آن ها اجرا نشده است و درآخر از هر دوگروه پس آزمون گرفته شده است،ونتایج دو گروه باهم مقایسه می شود.
پس آزمون
متغیرمستقل
پیش آزمون
گروه
T2
x
T1
GR E
T2
−
T1
GRC
جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه نوآموزان مقطع پیش دبستانی ۶-۵ساله که در مراکز پیش دبستانی که تحت نظارت آموزش وپروش ناحیه سه آموزش وپرورش شهر شیراز که در سال تحصیلی (۹۳-۹۲)مشغول به تحصیل می‌باشند. شامل ۲۸ مرکز پیش دبستانی و در مجموع ۲۴۰۰ نفر نوآموزمی باشند.
نمونه و روش نمونه گیری
بااستفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای از بین مراکز پیش دبستانی ناحیه سه آموزش وپرورش شیراز تعداد ۱۰ مرکز انتخاب وازمربیان این مراکز خواسته شد پرسشنامه اختلال کمبود توجه سوانسون ونولان پلهام تکمیل کنند سپس ۵۰ نوآموز که دارای اختلال بیش فعالی /نقص توجه بوده اند و از هیچ گونه درمانی برای بهبود علائم اختلال مذبور استفاده نمی کردند انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه ۲۵ نفره تقسیم و برای گروه‌های کنترل وآزمایش درنظر گرفته شد.در هر گروه یک نفر از ادامه همکاری در طرح انصراف داد که در نهایت تعداد افراد هر گروه به ۲۴ نفر تقلیل یافت.
متغیر
فراوانی
درصد
گروه
گروه کنترل
گروه آزمایش
گروه کنترل
گروه آزمایش
پیش آزمون
۲۴
۲۴
۰/۵۰
۰/۵۰
پس آزمون
۲۴
۲۴
۰/۵۰
۰/۵۰
ابزار پژوهش
در این پژوهش از پرسشنامه اختلال کمبود توجه سوانسون ونولان پلهام [۱۳۹]استفاده شده است این پرسشنامه اختلال کمبودتوجه-بیش فعالی رااندازگیری می‌کند و توسط مربی که باکودک در ارتباط مستقیم می‌باشد تکمیل می شود.این مقیاس ابتدادرسال۱۹۸۰توسط سوانسون ونولان پلهام بابازنویسی ملاک های ذکرشده در DSM تدوین شدوبانام مخفف سازندگان مقیاس SNAP نام گرفت، هم زمان با تجدیدنظر در ملاک های DSM و تدوین DSM-IV این مقیاس نیزبادیگرموردبازنویسی قرار گرفت. با کمک این مقیاس سه نوع تشخص می توان ارائه داد:نوع ترکیبی بیش فعالی-نقص توجه،نوع عمدتاًَکمبود توجه و نوع عمدتاًّ بیش فعالی می‌گیرد.
شیوه نمره گذاری
پرسشنامه اختلال کمبود توجه سوانسون ونولان پلهام شامل۳۰سئوال می‌باشد که طیف درجه بندی و یا پاسخ دهی. بر مبنای مقیاس لیکرت از ۰ تا ۳ صورت می‌گیرد. سئوالات ۱،۲،۳،۴،۵،۶،۷،۸،۹،۱۱،۱۲،۱۳مولفه های کمبود توجه و سئوالات۱۰،۱۴،۱۵،۱۶،۱۷،۱۸،۱۹،۲۰،۲۱،۲۲،۲۳،۲۴،۲۵،۲۶،۲۷،۲۸،۲۹،۳۰مولفههای بیش فعالی می‌باشد (صدرالسادات، هوشیاری، محمدی، روز بهانی، شیرمردی، ۱۳۸۸).
روایی پرسشنامه:
این مقیاس دارای اعتبار و روایی مناسب می‌باشد، ضریب آلفای کرونباخ جهت کل آزمون ۹۷/۰وبرای زیر نوع ها۹۰/۰و۷۶/۰بوده است (بوسینگ[۱۴۰]،فرمناد[۱۴۱]،۲۰۰۸).
صدرالسادات و همکاران(۱۳۸۸)دربررسی روایی این پرسشنامه چهار روایی محتوا،ملاکی،عاملی وتوافق نظر نمره گذاران را مدنظر قرار دادند وبه نتایج زیر دست یافتند:
روایی محتوا:اکثریت قریب به اتفاق روانشناسان بالینی،روانپزشکان و مخصصان کودک ملاک های بر شمرده توسطDSMرامورد تأیید قرار می‌دهند؛بااین حال،۵ نسخه ترجمه شده مقیاسSNAP در اختیار۲روانشناس بالینی و ۳ پزشک اطفال قرار گرفت که همگی در تأیید محتوای مقیاس جهت سنجشADHD اتفاق نظر داشتند.
روایی ملاکی:۳۰ نفر دانش آموز بامقیاس SNAP-IV مورد آزمون قرار گرفته و با توجه به ملاکDSM-IV مورد مصاحبه ی بالینی قرار گرفتند و میزان همبستگی نمرات افراددر دو مقیاس برابر با۵۵% بود.
روایی عاملی: نتایج نشان داد که پرسشنامه از دو عامل تشکیل شده است عامل بیش فعالی قسمت اعظم واریانس را تبیین می کندوبعد از آن عامل کمبود توجه مطرح می شود. کل واریانس تبیین شده توسط این پرسشنامه ۰۸/۷۱درصد بوده که۶/۳۷ درصد آن متعلق به عامل اول و ۴۸/۳۳ درصد آن متعلق به عامل کمبود توجه می‌باشد.
روایی چند روشی(توافق نظر نمره گذاران): پرسشنامه برای هر دانش آموز توسط دو منبع معلم و والد تکمیل گردید. در کل مقیاس و هر کدام از خرده مقیاس ها ضریب همبستگی بین نظر معلمان و والدین به ترتیب برابربا۵۶/۰،۵۵/۰، ۴۶/۰ بود و هر سه با اطمینان ۹۹/۰ همبستگی معناداری را نشان می‌دهد.
پایایی پرسشنامه:
صدرالسادات،هوشیاری،زمانی(۱۳۸۶)ضریب اعتبار آزمون را با بهره گرفتن از شیوه های بازآزمایی و آلفای کرونباخ وضریب دو نیم کردن به ترتیب۸۲/۰،۹۰/۰،۷۶/۰گزارش نمود.
پایایی یک آزمون شامل دو معنی است:ثبات نمره آزمون درطول زمان و همسانی درونی همبستگی متقابل سئوالات آزمون جهت تامین مفهوم اول به فاصله یک ماه بعد از آزمون اصلی۳۰ نفر از آزمودنی ها با این مقیاس مورد آزمون قرار گرفتند و ضریب حاصل از بازآزمایی برابر ۸۸/۰ بود. به منظور تامین پایایی به مفهوم دوم از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که برابر با ۹۵/۰بود. همچنین ضربی همبستگی بین دو نیمه برابر۵۷/۰وضریب پایایی از روش اسپیرمن-برون برابر۷۳/می شودآلفای نیمه اول ودوم به ترتیب ۹۳/۰و۹۵/۰ می شود (صدرالسادات، هوشیاری، محمدی، روز بهانی، شیرمردی، ۱۳۸۸).
متغییر های پژوهش:
متغیروابسته: بیش فعالی ونقص توجه
متغییر مستقل: بازی درمانی(بازی ماز ودومینو)
روش اجرای پژوهش:
بعدازمراجعه به آموزش وپرورش وکسب مجوز های لازم برای انجام پژوهش به کلیه مراکز پبش دبستانی تحت نظارت ناحیه سه آموزش وپرورش شیراز مراجعه کرده واز مربیان شاغل در این مراکز خواسته شد که پرسشنامه مربوطه را نکمیل نمایند درآخر۵۰نفر نوآموز شناسایی شد که به طور تصادفی در دو گروه۲۵ نفره تقسیم شدند یک گروه به عنوان گروه آزمایش و گروه دوم عنوان گروه کنترل انتخاب شد.برای هرکدام از افراد گروه آزمایش ۸ جلسه ۲۰تا۳۰ دقیقه ای بازی درمانی که شامل ۴ جلسه بازی ماز ۴جلسه بازی دومینو بود اجرا شد در آخر از مربیان هر دوگروه خواسته شدکه بار دیگر پرسشنامه مذبور را تکمیل نمایند.سپس داده ها استخراج ومورد تحلیل آماری قرار گرفت.
محتوای آموزشی
جلسه اول:
آشنایی با کودک وایجاد رابطه دوستی با کودک.همچنین انجام بازی کنار من خط بکش و باری ماز گرگ گمشده درجنگل،بازی ماز حرکتی سطل را پیدا کن که بر روی سطح زمین اجرا می شود.
جلسه دوم:
تعداد ۴ماز که شامل ۳ماز سطح آسان و۱ ماز سطح دشوارمی باشد در اختیار نوآموز قرار داده هر با که کودک مسیر ماز را درست پیدا کرد یک ژتون به عنوان جایزه دریافت می‌کند.درآخر جلسه بازی ماز مارپیچ همراه باتوپ برای ایجاد تمرکز ودقت در هنگام راه رفتن انجام می شود به این صورت که در حالی که توپ بین پاهای کودک قرار دارد کودک باید با سرعت های کم وزیادمسیر مارپیچ راطی کند بدون اینکه توپ رارها کند.
جلسه سوم:
