۲-۱-۲- تعاریف رهبری
در مورد رهبری تعریف های گوناگونی بیان شده است ، که به بعضی از آن ها اشاره می شود.
-
- رهبری نفوذ بر مرئوسان از طریق برقراری ارتباط با آنان در تحقق اهداف سازمانی است.
-
- رهبری عبارت است از هنر یا علم نفوذ در اشخاص، به طوری که با میل و خواسته خود در جهت دست یابی به هدف های تعیین شده،گام بردارند(قاسمی،۱۳۹۰،ص۴۳۸)
-
- رهبری به عنوان یک فرایند، به معنی استفاده از نفوذ بدون زور برای هدایت و هماهنگی فعالیت های اعضای یک گروه در جهت تحقق هدف و به عنوان یک صفت به معنی مجموعای از ویژگی ها است(مور هد، گریفین ،۱۳۹۰،ص۳۵۰).
-
- رهبری عبارت است از توانایی در اعمال نفوذ بر گروه و سوق دادن آن به هدف های مورد نظر(رابینز،۱۳۸۶،ص۲۱۷).
-
- به توانایی تاثیرگذاری ، انگیزه دادن به افراد و مشارکت در اثربخشی و موفقیت سازمان ،رهبری گویند(Yuki ,2006,p3).
- رهبری ، فرایند تغییر هدف داری است که از طریق آن رهبر و پیروان از طریق مقصود مشترک به هم می پیوندند و حرکت به سوی چشم انداز را آغاز می‌کنند(نصر اصفهانی، نصر اصفهانی،۱۳۸۹،ص۱۴۵)
۲-۱-۳- سبک رهبری[۲]
منظور از سبک رهبری ،چگونگی رفتار رهبر در زمانی که سعی در تأثیر گزاری بر عملکرد افراد دیگر دارد می‌باشد. به بیان دیگر چگونگی سرپرستی مدیران بر دیگران و چگونگی رفتاری که افراد در موقع تأثیر گزاری و نفوذ بر عملکرد زیردستان از خود بروز می‌دهند را سبک رهبری می‌گویند(رضائیان، ۱۳۹۱،ص۱۶۵).
سبک های رهبری بحث رهبری و تأثیر آن بر عملکرد و اثربخشی سازمان، دیر زمانی است که در محافل مدیریتی مطرح گردیده است. متخصصان رهبری راه های مختلفی را برای شناخت موضوع رهبری و ارتباط آن با اثربخشی سازمان انتخاب کرده‌اند و بر مبنای آن تئوری های متعددی شروع مباحث رهبری با تئوری های شخصیتی و را ارئه نموده اند. (Francoeur,2008),
اگر رهبران بخواهند در میان افراد به طور اثر بخش و کارا تأثیر گزارند لازم است در به کارگیری سبک های رهبری انعطاف داشته و قدرت تشخیص نیازهای زیردستان را داشته باشند و با آن ها نوعی توافق در روش اعمال سبک رهبری را به دست اورند Luthans,2009,p455) ( .
۲-۱-۴- وظایف رهبری
رهبران گروه ها و سازمان ها معمولا مجموعه ای از وظایف مختلف را بر عهده دارند . این وظائف به صورت زیر دسته بندی می‌گردد.
-
- داوری کردن[۳] : زمانی که اعضای سازمان موافقت چندانی با انجام یک عمل نداشته باشند ، رهبر ممکن است از طریق حکمیت یا تصمیم گیری شخصی به حل مشکل بپردازد (قاسمی،۱۳۹۰،ص۴۴۰).
-
- دریافت پیشنهاد : ارائه و تأکید بر پیشنهاد توسط رهبر ،این فرصت را به وی می‌دهد تا بدون آنکه از دستورات مستقیم استفاده کند، از جانب زیر دستان خود نیز نظرات و عقاید گوناگون را دریافت دارد.
-
- تدارک و عرصه اهداف : هدف های یک سازمان دارای یک معیار مشخص نیست ، بلکه باید به وسیله رهبر تهیّه؛ تنظیم و ارائه شود.
-
- بازبینی اجرای عملیات : رهبری یک گروه یا سازمان اعم از این که خود سیاست های گروه را تعیین نمایند یا ننمایند،در هر صورت مسئولیت بازبینی اجرای این سیاست ها را بر عهده خواهد داشت.
-
- برنامه ریزی : یکی از وظائف رهبری ،تصمیم گیری در مورد انتخاب روش ها و وسایل برای رسیدن به هدف ها است که جز برنامه ریزی گروه می‌باشد.
-
- سیاست گذاری : درگیر شدن در طراحی هدف ها و سیاست گذاری های یک گروه یا سازمان و دخالت برای پیاده کردن آن ها، یکی از وظائف مهم رهبری گروه یا سازمان می‌باشد.
-
- کنترل کننده روابط داخلی : با توجه به میزان تسلّطی که رهبر نسبت به جزئیات ساختار گروه و روابط گروهی دارد، می‌تواند نسبت به کنترل روابط داخلی گروه نقش مهم و سازمان دهنده ای را داشته باشد.
-
- نمونه بودن : رهبر لازم است خود نمونه بارز رفتاری باشد، که از افراد گروه انتظار می رود.رهبر ضمن اینکه مسئولیت نمایندگی سازمان خود را در بین دیگران بر عهده دارد، همچون یک عنصر شاخص ویک نهاد خدمتگزار عمل می‌کند.
-
- به عنوان شبه پدر : رهبر می‌تواند در بسیاری از موارد، منبعی برای پاسخ به تمایلات و احساسات پیروان به حساب آید و پیروان او را همچون پدری که هم تشویق و هم تنبیه او جنبه دلسوزی دارد، پنداشته و مسائل و مشکلات خود را با او در میان بگذارند.
-
- به عنوان سپر بلا : رهبری که نقش پدر را بر عهده دارد، در صورت لزوم پاسخگوی عوارض ناشی از نتایج کار دیگران می شود، در حقیقت رهبر در سطح همه گروه یا سازمان نیز می‌تواند پناهگاه ومحملی برای جلوگیری از روحیه یأس و ناامیدی در شکست های گروه باشد و با قبول مسئولیت، سپر بلایی برای افراد سازمان و گروه شود(همان منبع،ص۴۴۱).
-
- تأمین امنیت : یک رهبر در برخورد با مسائل و مشکلات ، چنانچه طرز تلّقی و نگرش مثبت و خوش بینانه ای داشته باشد، قادر خواهد بود امنیّت خاطری را برای زیردستان خود فراهم آورد.چنین امنیّتی برای اعضای سازمان بسیار مهم است و همواره در معرض تهدید برداشت های رهبر قرار دارد.
-
- القا نمودن : یکی از نیازهای انسانی ، نیاز به انجام دادن کاری است که ارزشمند و مهم باشد. در صورتی که یک رهبر بتواند امکان درک و شناخت اهمیّت و ارزش کار زیر دستانش را برای آنان فراهم آورد،بنابرین قادر خواهد بود، پذیرش و هواداری جدّی از اهداف سازمانی را در اذهان زیردستان خود القاء کند.
-
- تشویق و تمجید : یکی دیگر از نیازهای انسانی ، نیاز به تشخیص؛ احترام و شناسایی در بین دیگران است. بر این اساس، رهبران می‌توانند از طریق تشویق و ستایش صادقانه این نیاز را مورد تأکید قرار دهند.
- شتاب بخشیدن[۴] : برای آغاز یا افزایش یک حرکت یا ایجاد تحرّک در یک سازمان، به یک نیرو یا شدّت عملی نیاز خواهد بود که این نیرو می‌تواند به مانند یک شتاب دهنده، باعث برانگیختگی و تحریک کارکنان برای انجام کار شود(همان منبع،ص۴۴۲).
۲-۱-۵- نظریه های سنتی رهبری
