تیپ­های شخصیتی از دیدگاه بندورا و راتر (رویکرد یادگیری اجتماعی):

رویکرد یادگیری اجتماعی که بیشتر در کارهای آلبرت بندورا^[۳۹] و جولیان راتر مشاهده می­ شود بسط رویکرد رفتارگرایی اسکینر است. آن ها نیز روان­کاوی را رد و بر رفتار عینی تأکید می­ورزند. ولی نکته اختلاف آن ها این است که به متغیرهای شناختی درونی نیز اعتقاد دارند، چیزی که در نظام اسکینر مطلقاً جایی ندارد. رویکرد بندورا یادگیری مشاهده­ای^[۴۰] نیز نامیده می­ شود که بیانگر اهمیت فرایند یادگیری مشاهده کردن رفتار دیگران است (شولتز و شولتز، ۱۳۸۶).

تیپ­های شخصیتی از دیدگاه آلپورت و کتل و آیزنگ (رویکرد تحلیل عاملی):

رویکرد تحلیل عاملی که بیشتر در کارهای آلپورت، کتل و آیزنگ تجلی یافته است بر این عقیده است که شخصیت شامل مجموعه ­ای از صفت­ها یا کیفیات متمایزکننده یک شخص است که ‌می‌توان آن ها را از طریق تحلیل عاملی (نوعی روش آماری پیشرفته) مشخص نمود. با توجه به اینکه این نظریه ­ها بر نقش صفت­های بنیادی در ساختار شخصیت تأکید دارند، به آن ها نظریه­ های صفات نیز می­گویند (شولتز و شولتز ، ۱۳۸۶).

تیپ­های شخصیتی از دیدگاه مازلو و راجرز (رویکرد انسان­گرایانه):

رویکرد انسان­گرایی که بیشتر در کارهای آبراهام مازلو و کارل راجرز منعکس شده است بخشی از انسان­گرایی دهه ۱۹۶۰ آمریکا است که با رویکردهای روان­کاوی و رفتارگرایی مخالف بودند. این رویکرد و نظریه­پردازان آن بر فضایل و آرزوهای انسان، اراده آزاد آگاهانه و خود شکوفایی^[۴۱] تأکید دارند. آن ها تصویر زیبای خوش­بینانه از انسان معرفی ‌می‌کنند، برعکس روانکاوی (نیر و آسندور، ۲۰۰۸).

تیپ­های شخصیتی از دیدگاه رویکرد شناختی:

رویکرد شناختی در شخصیت بر شیوه­ هایی که مردم توسط آن ها به شناخت محیط و خودشان می­پردازند، تأکید می­ورزد. این­که آن ها چگونه ادراک ‌می‌کنند، ارزیابی ‌می‌کنند، تصمیم می­ گیرند و مسائل را حل ‌می‌کنند، این رویکرد در کارهای بسیاری از روان­شناسان شناخت­گرا بخصوص در کارهای جورج کلی منعکس شده است (شولتز و شولتز ، ۱۳۸۶).

تیپ­های شخصیتی از دیدگاه رویکرد حیطه‏ی محدود^[۴۲]:

نظریه­پردازان شخصیت عموماً دستیابی به جامعیت یا کامل بودن را به عنوان یکی از هدف­های اصلی نظریه­پردازی در نظر می­ گیرند. اما هیچ کدام از نظریه­ های موجود را نمی­ توان به درستی جامع دانست و به علاوه داشتن چنین هدفی می ­تواند غیرواقع­بینانه باشد. برخی روان­شناسان پیشنهاد ‌می‌کنند که برای رسیدن به درک ‌کامل تری از شخصیت نیاز داریم که تعدادی نظریه جداگانه وضع کنیم که هر کدام گستره محدودی داشته باشد و بر یک وجه محدود و باریک شخصیت تأکید ورزد. در حال حاضر این نوع گرایش بیشتر شده و در کارهای کسانی نظیر دوبرمک کلند، ماروین زاکرمن و آرنولدباس و دیگران منعکس و قابل مشاهده است (کارور واسکر، ۲۰۱۰).

تیپ­های شخصیتی از دیدگاه یونگ:

یونگ برای افراد انسانی، برحسب آنکه بیشتر متوجه عالم درون باشند یا عالم بیرون، دو سنخ شخصیتی قائل است: گروه اول را درون­گرا و گروه دوم را برون­گرا می­نامد. در تعریف برون­گرایی و درون­گرایی، یونگ می­گوید: “وقتی متوجه به امور و اشیای خارج چنان شدید باشد که افعال ارادی و سایر اعمال اساسی آدمی صرفاً معلول مناسبات امور و عوامل بیرونی باشد و نه حاصل ارزیابی ذهنی، این حالت برون­گرایی خوانده می­ شود. برعکس شخص درون­گرا غالباً متوجه عوامل درونی و ذهنی است و زیر نفوذ این عوامل قرار دارد. تردیدی نیست که او شرایط و اوضاع و احوال بیرونی را می­بیند، اما عوامل و عناصر ذهنی در او برتری و مزیت دارند و حاکم بر اموال و رفتار او هستند (یونگ، ۱۹۲۷).

تیپ­های شخصیتی از دیدگاه یونگ عبارتند از:

برون­گرای تفکری^[۴۳]: کسی است که کارکرد آگاهی او از تفکر متمایز شده است و این تفکر بر اساس دنیای خارج^[۴۴] است به جای اینکه درونی^[۴۵] باشد. این چنین فردی بر تفکرش اعتماد دارد و عملکرد اصلی­اش بر اساس تفکرش است. این نوع از افراد اغلب آمادگی خوبی دارند که تاجر، تکنسین و یا پژوهشگر علوم شوند، غالباً کسانی که به طور خالص چنین شخصیتی را دارند دارای خلاقیت کمی هستند و آن ها می ­توانند دانشمندی شوند که هدفشان به جای کشف یک تئوری، تأیید آن باشد و چنین افرادی معمولاً از تکنیک استفاده ‌می‌کنند، به جای اینکه تکنیک­ها را رشد داده و بسازند. او تمایل دارد که از یک سری قوانین برای زندگی­اش متابعت کند. چنین فردی خشک و متعصب^[۴۶] می­ شود و غالباً نقش مذهبی می­پذیرد اما بدون آنکه در اعتقادات و اعمال مذهبی او روح و طراوت مذهبی و اعتقادی وجود داشته باشد. یونگ به چنین شخصیتی، فردی که دچار خرافات ذهنی^[۴۷] است می­گوید. ‌بنابرین‏ آن­چه را که در درون خودش ببیند که مطابق تئوری­اش نباشد آن را یا ناقص و یا غیر کامل تلقی خواهد کرد یا آن را یک اتفاق یا نشانه­ای از مرض خواهد دانست. یک چنین فردی ممکن است که گاهی اوقات در تئوری خودش پروژه­ های انسان دوستانه را وارد کند از قبیل نقشه کشیدن برای یک بیمارستان، مؤسسه‌ خیریه و غیره. او با فکر خود عمل می­ کند و توجهی به حال و احساس خود ندارد و اگر برای ساختن یک بیمارستان و یا چیز دیگری پروژه­ای بدهد، این طرح و پروژه بر اساس دلسوزی^[۴۸] نیست بلکه او بر اساس یک تفکر این پروژه را می­دهد، مثلاً بر اساس این تفکر که بهداشت خوب است پس برای ایجاد بهداشت بیمارستان لازم است و چنین فردی تنها پروژه می­دهد. بر طبق نظر یونگ، یک تئوری یا قانون که بر اساس ذهن^[۴۹] باشد قادر نیست که کاملاً همه‏ امکانات و وجوه زندگی را درک کند و بیان^[۵۰] نماید (جلالی طهرانی، ۱۳۶۸).

برون­گرایی حسی^[۵۱]: هیچ تیپ دیگری به اندازه‏ تیپ حسی برون گرا، واقع بین نیست. حس او برای واقعیات عینی رشد فوق العاده زیادی داشته است. زندگی او از تجمع تجارب ‌در مورد پدیده ­های عینی تشکیل شده است و آنچه که او تجربه می­ کند حداقل به عنوان راهنمایی برای حواس عمل می­ کند. در سطوح پایین­تر، این تیپ عاشق واقعیت­های ملموس است و تمایل کمی به تفکر داشته و نیز میلی به سلطه­جویی ندارد. چنین نیست که این افراد دوست داشتنی نباشند، برعکس، استعداد سرشاری که برای لذت بردن دارند، آن ها را به یک شریک بسیار خوب تبدیل می­ کند. آن ها معمولاً سرخوش و سرزنده هستند و گاهی اوقات به یک زیبایی­شناس تبدیل می­شوند. تیپ برون­گرای حسی به صورت یک لذت­طلب سطحی رشد می­ کند یا حتی می ­تواند به صورت یک هنرمند ظاهرساز فاقد مرام اخلاقی درآید (یونگ، ۱۹۴۵).

برون­گرایی شهودی^[۵۲]: یک فرد ذاتاً خلاق است. چنین فردی در زمینه‏ ایجاد پروژه­ ها قوه‏ی تخیل و ابداع قوی دارد. به ارزش­های خود از جمله آرامش و خستگی­ناپذیری در مقابله با مشکلات کاملاً اتکا و اعتماد دارد. چنین فردی ممکن است نظم خاصی برای خود بنا کند تا بتواند مسائل­اش را حل کند و به همین دلیل خوشحال­ترین فرد است و در کار نیز مؤثرترین است چرا که کار به او فرصت می­دهد تا برنامه­ ها را یکی پس از دیگری انجام دهد. این فرد می ­تواند یک معلم، دانشمند، هنرمند، فروشنده یا در هر شغل دیگری باشد (یونگ، ۱۹۴۵).