با توجه به این‌که استفاده از فنّاوری رحم جایگزین در دهه های گذشته در ایالات متّحده آمریکا رونق گرفت، از دهه۱۹۹۰ به بعد، قانون‌گذاران در چندین ایالت رویه و الزاماتی را به منظور لازم‌الاجرا نمودن قرارداد رحم جایگزین مقرر نمودند و دادگاه‌های برخی از ایالات قرارداد مذکور را تأیید نمودند. بررسی این‌گونه فعالیت‌های قانون‌گذاری نشان می‌دهد که رحم جایگزین به مفهوم اجتماعی جدیدی نایل گشته است؛ به طوری‌که امروزه این مسأله به ندرت به عنوان فروش کودک و بهره‌برداری از زنان مطرح می‌شود، بلکه به عنوان راهکاری جهت بچه‌دارشدن و روشی مؤثر در درمان ناباروری و ارائه خدمتی با ارزش به نفع زوجین نابارور معرفی شده است. با توجه به فدرالی بودن نظام ایالت متّحده آمریکا، در این قسمت، مشروعیّت قرارداد استفاده از رحم جایگزین در ایالات مختلف آمریکا مورد بررسی قرار می‌گیرد.
۴-۲-۳ بررسی مشروعیت قرارداد استفاده از رحم جایگزین در ایالات مختلف آمریکا
حُسن فدرالیسم در این است که به موجب آن، دولت‌ها می‌توانند روش‌های مختلفی را در رابطه با یک موضوع به کار گیرند. در حقوق آمریکا نیز مقرّرات مربوط به رحم جایگزین و مسائل مرتبط با آن به ویژه جواز و مشروعیّت استفاده از عمل مذکور از ایالتی به ایالت دیگر متفاوت است. برخی از ایالات نظیر نیویورک، ایندیانا، لوئیزیانا، آریزونا، به دلیل این‌که قرارداد رحم جایگزین متضمّن قاچاق کودکان می‌باشد، آن را خلاف نظم عمومی و در نتیجه باطل و غیرقابل اجرا دانسته‌اند (Gugucheva,2010,p.38)؛ به طوری که دادگاه‌های نیویورک معتقدند که قوانین مربوط به حضانت و سرپرستی کودکان که بر اساس تضمین بهترین منافع کودک طراحی شده‌اند، مقدّم بر توافق بین افراد در خصوص به کارگیری رحم جایگزین می‌باشد (Allen,1988,p.1763). برخی دیگر، در بحث مشروعیّت و جواز قرارداد مذکور میان قراردادهای تجاری و نوع‌دوستانه قائل به تفکیک شده‌اند. به عنوان مثال، قوانین ایالات نیوهمشایر، ویرجینیا، فلوریدا، منحصراًً به افراد اجازه انعقاد قرارداد مذکور را به صورت غیرمعوّض و نوع‌دوستانه اعطا می‌نمایند و پرداخت هر گونه هزینه به مادرجانشین به جز هزینه های معقول و مرتبط با بارداری از قبیل هزینه های پزشکی، حقوقی و هزینه های زندگی مادرجانشین را طبق قانون منع فروش کودک ممنوع اعلام می‌نمایند (Spivack,2010,p.101). ایالات واشنگتن DC، میشیگان و ناحیه‌ای از کلمبیا، قرارداد رحم جایگزین در هر دو قسم (جانشینی جزئی و کامل) را غیرقانونی و از درجه اعتبار ساقط می‌دانند؛ زیرا، از نظر آنان مجبور کردن مادرجانشین به انجام شروط قراردادی از قبیل اهدای گامت برای بارداری، باردار شدن، تحت درمان روانپزشکی قرار گرفتن، چشم‌پوشی از حقوق و وظایف مادری خود نسبت به کودک، خلاف نظم عمومی است. این ایالات، برای متعاقدین و شرکت‌کنندگان در قرارداد مذکور ضمانت اجرای کیفری و مدنی پیش‌بینی نموده‌اند و به طرفین قرارداد هشدار می‌دهند که در صورت انعقاد قرارداد و بروز اختلاف بر سر حضانت و سرپرستی کودک حاصل از رحم جایگزین، قرارداد مذکور طبق قوانین این ایالات لازم‌الاجرا نمی‌باشد و شرکت‌کنندگان در قرارداد مذکور به پرداخت جزای نقدی بیش از ۱۰ هزار دلار یا یکسال حبس یا هر دو محکوم خواهند شد (همان). در مقابل، برخی دیگر نظیر ایالت کالیفرنیا هر دو قسم از قراردادهای جانشینی در بارداری تجاری و نوع دوستانه را تجویز نموده و معتبر می‌دانند؛ به طوری‌که بیش از ۲۶% از خدمات رحم جایگزین در سراسر دنیا در این ایالت انجام می‌پذیرد. برخی از ایالات نیز مقرر نموده‌اند به منظور لازم‌الاجرا شدن و به رسمیت شناختن قرارداد مذکور بایستی شرایطی فراهم گردد، از جمله ایالت نوادا استفاده از قرارداد مذکور را گزینه مناسبی تنها برای زوجین متأهل به شمار می‌آورند و افرادی را به عنوان پدر و مادر متقاضی به رسمیت می‌شناسند که به موجب قانون آن ایالت، ازدواج معتبری داشته باشند و اجازه استفاده از قرارداد رحم جایگزین به زوجینی که به صورت قانونی ازدواج نکرده‌اند را نمی‌دهد (Machalow,2014,p.5). ایالت ایلینویز نیز استفاده از رحم جایگزین را تنها در صورت ارائه تأییدیۀ پزشکی دائر بر نیاز پزشکی حداقل یکی از زوجین به استفاده از روش مذبور، تجویز می‌نمایند. در ایالت ویرجینیا، دادگاه در صورتی قرارداد رحم جایگزین را معتبر می‌داند که طرفین قرارداد پیش از انعقاد قرارداد مذکور از دادگاه اقامتگاه یکی از طرفین تأییدیه‌ای مبنی بر جواز این‌کار اخذ نمایند. هرگاه دادگاه قرارداد مذکور را تأیید نماید، اجازه استفاده از روش‌های کمکی باروری را به مدت ۱۲ ماه پس از صدور حکم صادر خواهد نمود؛ در این صورت، والدین متقاضی بایستی ظرف هفت روز پس از تولّد نوزاد، ولادت وی را به دادگاه اعلام نمایند. دادگاه پس از اثبات این امر که یکی از والدین متقاضی با طفل رابطه ژنتیکی دارد، حکم به ثبت نام آن ها به عنوان پدر و مادر قانونی طفل در گواهی ولادت خواهد داد (Brinsden,2003,p.488). برخی از ایالات نظیر فلوریدا به صراحت قرارداد رحم جایگزین به صورت غیرمعوّض را تجویز می‌کند، مشروط بر این‌که زوجین از نظر قانون فلوریدا ازدواج معتبری داشته باشند، سن آنان ۱۸سال به بالا باشد، مادر متقاضی عدم توانایی خود برای بارداری را اثبات نماید و حداقل یکی از زوجین با کودک رابطه ژنتیکی داشته باشند. ایالت تگزاس نیز در صورتی قرارداد رحم جایگزین را تجویز و لازم‌الاجرا می‌داند که از تخمک مادر جانشین در تکوّن طفل استفاده نشده باشد، مادر جانشین حداقل یکبار سابقه بارداری که منجر به تولّد کودکی زنده و سالم شده باشد، داشته باشد، والدین متقاضی ازدواج معتبری طبق قانون آن ایالت داشته باشد و مادر متقاضی عدم توانایی بارداری و حمل کودک را اثبات نماید[۳۸]. بسیاری از ایالات آمریکا از قبیل آلاسکا، کلورادو، کانکتیکات، دلاور، جرجیا، هاوایی، آیداهو، کانزاس، مین، ماساچوست، می سی سی پی، میسوری، مونتانا، اورگان، رودآیلند، وایومینگ، کارولینای جنوبی و داکوتای جنوبی، هیچ قانون یا رویه قضایی در خصوص جواز یا ممنوعیت قرارداد استفاده از رحم جایگزین وجود ندارند و زوجینی که در این ایالات درصدد استفاده از رحم جایگزین هستند، همواره در معرض این خطر قرار دارند که در صورت بروز اختلاف، قرارداد مذکور از سوی محاکم، خلاف نظم عمومی، نامعتبر و غیر قابل اجرا شناخته شود (Spivack,2010,p.102).
۴-۳ مبحث سوّم: ماهیت قرارداد استفاده از رحم جایگزین
در خصوص ماهیت حقوقی قرارداد اجاره رحم، ایالاتی که قرارداد مذکور را تجویز می‌نمایند، آن‌را نوعی قرارداد ارائه خدمت و جزء قراردادهای خدماتی[۳۹] قلمداد نموده‌اند (perdue,2011,p.287).
