عنوان صفحه
شکل ۱: نمودار چرخه نتایج برقراری روابط انسانی، اقتیاس از میر کمالی، (۱۳۸۲)، روابط انسانی در آموزشگاه. ۴۳
چکیده
هدف کلی از پژوهش بررسی تأثیر نقش معلمین راهنما بر افزایش کارایی آموزشی معلمان مقطع ابتدایی در شهر لامرد بود. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه معلمان مقطع ابتدایی اعم از دخترانه و پسرانه شهر لامرد به تعداد ۱۲۵ نفر می‌باشد که از آنان سر شماری صورت گرفت. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه محقق ساخته کارایی آموزشی معلمان بود. به منظور محاسبه روایی پرسشنامه از روایی صوری و برای پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته ها با بهره گرفتن از آمار توصیفی نظیر فراوانی، میانگین، انحراف معیار، مد و میانه و آمار استنباطی نظیر تی تست مستقل، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون فریدمن استفاده شد. تجریه و تحلیل داده ها نشان داد که ۱- نقش معلمان راهنما بر بهبود شیوه تدریس معلمان مؤثر می‌باشد. ۲- نقش معلمان راهنما در مرتفع شدن مشکلات خاص به وجود آمده برای معلمان مؤثر می‌باشد. ۳- نقش معلمان راهنما در بهبود روابط انسانی حاکم بر فضای آموزشی مؤثر می‌باشد. ۴- همچنین نقش معلمـان راهنما بر بهبود شیوه ارزشـیابی دانش آموزان مؤثر است. در نهایت بیشترین میانگین رتبه در بین ابعاد کارایی آموزشی از دیدگاه معلمان متعلق به بعد بهبود شیوه های تدریس معلمان بود.
کلید واژگان: معلم راهنما، کارایی آموزشی، شیوه تدریس، مشکلات خاص، روابط انسانی، شیوه ارزشـیابی، مدارس ابتدایی.
فصل اول
کلیات پژوهش
مقدمه
پیشرفت در آموزش و پرورش عموماً به صلاحیت و توانایی‌های کارکنان آموزشی به خصوص به ویژگیهای انسانی، تربیتی و حرفهای تک تک معلمان بستگی دارد. به تعبیر گیج بیتردید هیچ فرد دیگری به جز معلم نمیتواند تاثیر بیشتری بر آنچه در مدارس میگذرد داشته باشد (استار[۱]، ۲۰۰۰). این معلم است که می تواند فرایند تعلیم و تربیت را فرایندی توام با لذت و کامیابی یا مأیوس کننده و بیثمر سازد. ضمانت اجرایی اصلاحات یک نظام آموزشی داشتن معلمان خوب و کارآمد است (فونتانا[۲]، ۲۰۰۴). موفقیت یا شکست بهترین یا ضعیفترین برنامه های درسی به طراحی و اجرای معلم بستگی دارد. با نگاه به تغییر و تحول نظامهای تعلیم تربیت در سطح ملی و بین‌المللی این موضوع روشن می شود که بدون در نظر گرفتن جایگاه ویژه برای معلم هیچ یک از اهداف و خواسته ها تحقق نخواهد یافت و آموزش و پرورش به هیچ تحول علمی یا نوآوری مطلوب نمیتواند دست یابد. مگر این که پیشاپیش در شیوه های کار معلمان، بهعنوان کارگزاران واقعی، تغییر و تحولات مناسب به وجود آید (رئوف، ۱۳۷۹؛ به نقل از مرادی، فردانش، مهر محمدی و موسی پور، ۱۳۹۰).
شایستگی هر نظام آموزشی به اندازه شایستگی معلمان آن نظام و کارایی نظام آموزشی به کیفیت معلمان آن جامعه وابسته است.در واقع هیچ کشوری نمیتواند از سطح معلمان خود بالاتر رود. بر این اساس تربیت معلم سزاوار قوی ترین توجهات دقیق و مستمر است (یونسکو، ۱۹۹۹، به نقل از رحیم زادگان، شعبانی ورکی و کهن، ۱۳۸۸).
اتخاذ رویکردهای کارا– محور در سالهای اخیر سبب گردیده تا بهبود مستمر کیفیت یادگیری دانش آموزان و به تبع آن بهبود کیفیت تدریس و فعالیت های آموزشی به یکی از اهداف عمده آموزش و پرورش مبدل شود. موفقیت دانش آموزان در یادگیری منوط به در نظر گرفتن نیازهای آنان، تهیه و تدوین برنامه های تحصیلی و آموزشی مناسب در جهت پاسخ‌گویی به این نیازها و سرانجام تدارک امکانات لازم برای آموزش ضمن خدمت و بهبود رشد کیفیت آموزشی معلمان و مربیان است. بدیهی است که امکانات آموزش عالی کشور آنچنان نیست که بتواند جهت بهبود و رشد کیفیت آموزشی کارکنان و معلمان وزارت آموزش و پرورش و به کارگیری تفکرات و شیوه های جدید آموزشی برای آنان کلاس های آموزشی ضروری و مناسب دایر نماید . با توجه به این شرایط آماده سازی ناظران و راهنمایان آموزشی برای کمک به مدیران و معلمان در رشد همه جانبه و بهبود کیفیت آموزشی و یادگیری دانش آموزان کوتاه ترین راه بوده و واجد اولویت است (وایلز و باندی[۳]، ۱۳۷۶، ترجمه نیکنامی، ص ۷).
در واقع و از نظر حرفهای همانطور که اندرسن[۴] (۱۹۹۴) بیان داشته نظارت و راهنمایی آموزشی در حال تبدیل شدن به یک ابزار بسیار کارآمد و اثربخش است که می‌تواند به معلمان در کسب نتایج مطلوب آموزشی کمک نماید.این امر آموزش و پرورش آینده را تضمین کرده، پیشرفت و توسعه هر کشوری را تسریع میبخشد همچنین کارایی نظام آموزشی را دو چندان می کند (به نقل از فتح الهی، ۱۳۸۸).
مضافاً کارایی معلم بر اساس نگرش، نیات و شخصیت از یک سو و همه جانبه بودن او بر اساس مهارت در توانمندسازی دانش آموزان از سوی دیگر سنگ بنای مدیریت کلاس درس است، اما معلم به مهارت ها و فنونی سازمان دهنده نیاز دارد تا شرایط بهینهای را برای تحقق یادگیری خلق کند (تاج الدین، ۱۳۸۲). در این میان برخی معلمان با چالش جدی ماوجه هستند و نیازمند راهنمایی و مشاوره فردی با تجربهتر و متخصص تر می‌باشند.
به اعتقاد صاحب‌نظران، منظور از راهنمایی، کمک به معلمان مدرسه است تا فرایند ادراکات خود را اصلاح و بازبینی کنند. به علاوه، محیط مدرسه را بشناسند و توانایی ها، و همچنین قدرت سازگاری خود را در با محیط افزایش داده، روش های تدرس و ارزشیابی مناسب را انتخاب کرده، روابط و مناسبات انسانی خود را با دیگرام بهبود بخشند. همچنین همگام با تغییرات و تحولات سازمانی، خود را تغییر داده، به اثربخشی و کارایی آموزشی بهتر دست یابند (۵). می توان چنین بیان نمود که وجود معلمان راهنما در مجموع کارایی آموزشی معلمان را ارتقا خواهد بخشید. در این راستا نقش معلمین راهنما در مدارس بر کارایی آموزشی معلمان مطرح گشته است.
۱-۱- بیان مسئله
انسان از اولین روزهای زندگی بر روی کره زمین و برای رفع نیازهای مختلف خود، همواره در پی آموزش و پرورش بوده و همین نیاز باعث رشد و ترقی بشر بوده است. آموزش و پرورش از بدو پیدایش انسان در سیاره زمین در سرنوشت جوامع بشری نقش اساسی را ایفاء کرده، تا جایی که می‌توان گفت همه دگرگونیها و تحولات تاریخی– اجتماعی و سیاسی جوامع بشر از آموزش و پرورش نشأت گرفته است (خدیوی، ۱۳۸۷). حتی در قلمرو اقتصاد که مسئله اصلی بشر در قرن حاضر بوده، نقش آموزش و پرورش بسیار بزرگ است (عمادزاده، ۱۳۸۶).
