۲-۷-۲٫ سرمایه در گردش متغیر[۱۴]
نشاندهنده داراییهای اضافی است که در مواقعی به خصوص در طول سال موردنیاز هستند. به طور مثال نگهداری موجودی کالای مازاد که برای حمایت و پشتیبانی در دوران رونق بازار باید نگهداری شود. در این دوره حسابهای دریافتنی نیز افزایش خواهد داشت و باید برنامهریزی مالی مناسبی برای کنترل آن ایجاد نمود، همچنین وجه نقد اضافی برای افزایش آن ضروری میباشد (رهنمای رود پشتی و همکاران،۱۳۸۷).
۲-۸٫ اهداف خطمشیهای سرمایه در گردش
خطمشیهای شرکت برای مدیریت سرمایه در گردش بر اساس سه هدف زیر طراحی میگردد(وکیلی فردهمکاران، ۱۳۸۴):
۲-۸-۱٫ نقدینگی مناسب و کافی
اگر شرکتی نقدینگی کافی برای بازپرداخت بدهیهای خود را در موعد مقرر نداشته باشد، با مشکلات مداوم و مستمر روبرو خواهد بود. یکی از مهمترین اهداف، تعیین سطح مناسب نقدینگی برای اداره عملیات روزانه شرکت است(همان منبع).
۲-۸-۲٫ کاهش مخاطره
در انتخاب منابع تأمین مالی، هزینه بهره وامهای کوتاهمدت و سایر بدهیهای کوتاهمدت پایین تر از بهره بدهیهای بلندمدت میباشد ولی شرکتها باید دقت کنند که افزون بر میزان داراییهای جاری موجود، تعهدات کوتاهمدت برای خود ایجاد نکنند. یکی از بااهمیتترین وظایف مدیر مالی جهت کاهش مخاطره عدم توانایی پرداخت بدهیهای جاری، ایجاد هماهنگی مناسب بین داراییهای جاری و بدهیهای جاری است(همان منبع).
۲-۸-۳٫ کسب افزایش ارزش شرکت
شرکت سرمایه در گردش را به همان دلیلی نگه میدارد که سایر داراییها را نـگه مــیدارد هدف اساسی شرکت از نگهداری سرمایه در گردش، به بیشینه رساندن ارزش فعلی سهام عادی و ارزش شرکت است. شرکت نباید داراییهای جاری بیمصرف را به مـیزان بیش از داراییهای ثابت بیمصرف نگهداری نماید. سرمایهگذاری وجه نقد مازاد، کاهش موجودیها، جمع آوری سریع دریافتنیها و حذف تأمین مالیهای پرهزینه، همه و همه به بالا بردن ارزش شرکت کمک میکنند. (وکیلی فردهمکاران، ۱۳۸۴).
۲-۹٫ عوامل مؤثر در تعیین میزان سرمایه در گردش
میزان سرمایه در گردش هر شرکت تحت تأثیر عوامل خاصی قرار دارد، بدیهی است که به دلیل تفاوت میزان وجود این عوامل در شرکتها نیاز به سرمایه در گردش متناسب با آن ها تغییر میکند. برخی از این عوامل به شرح زیر است(میرتونی،۱۳۸۸):
۲-۹-۱٫ ماهیت تولید یا فعالیت شرکت
اگر شرکتها را به لحاظ ماهیت فعالیت به شرکتهای صنعتی، مالی، بازرگانی و خدماتی تقسیم کنیم، سرمایه در گردش موردنیاز در این سه دسته از شرکتها متفاوت خواهد بود؛ شرکتهای مالی و بازرگانی سرمایه در گردش زیادی لازم دارند، اما در شرکتهای خدماتی نیاز کمتر بوده و شرکتهای صنعتی حد وسط این دو دسته از شرکتها قرار میگیرند. علاوه بر ماهیت فعالیت این شرکتها، اندازه فعالیت آن ها عامل تعیین کنندهای در میزان سرمایه در گردش مورد نیاز آن ها میباشد. هر چه اندازه شرکت بزرگتر باشد نیاز به سرمایه در گردش همبیشتر میشود(همان منبع).
۲-۹-۲٫ دوره تولید شرکت
هرچه دوره تولید شرکت یعنی مدت زمان موردنیاز برای تبدیل مواد خام به کالای ساختهشده بیشتر باشد، نیاز به سرمایه در گردش هم بیشتر میشود. نوع تکنولوژی مورد استفاده نیز نقش تعیینکنندهای در دوره تولید دارد، لذا همواره شرکتها باید از تکنولوژیهایی بهره گیرند که این دوره را کوتاهتر نماید(همان منبع).
۲-۹-۳٫ خطمشی تولید شرکت
این موضوع برای شرکتهایی که از فروش فصلی برخوردارند، اهمیت بیشتری دارد. معمولاً این شرکتها برای اینکه پاسخگوی مشتریان خود باشند، دو خطمشی تولید دارند؛ یک خطمشی این است که در دوران فروش از ظرفیت کامل تولیدی استفاده کنند. خطمشی دیگر این است که شرکت تولید خود را به صورت ثابت طی سال تقسیم کرده و فصل بدون تولید نداشته باشد. بدیهی است که این خطمشی نیاز به سرمایه در گردش بیشتری دارد و خطمشی اول نیز عدم استفاده از امکانات شرکت در آن فصل خاص را به دنبال دارد(همان منبع).
۲-۹-۴٫ خطمشی اعتباری عرضهکنندگان
اگر خطمشی عرضهکنندگان آزاد باشد (شرایط خاصی برای فروش نسیه نداشته باشند)، به سرمایه در گردش کمتری نیاز است. علاوه بر این، اگر شرکتها با شرایطی روبرو گردند که خریدار حاضر به پیشپرداخت وجوه بابت فروش باشند، نیاز به سرمایه در گردش کاهش مییابد (میرتونی،۱۳۸۸).
۲-۹-۵٫ فعالیت شرکت در خصوص رشد و توسعه
شرکتهای در حال رشد نیاز بیشتری به سرمایه در گردش دارندو این یک نیاز پیوسته است. البته سرمایه در گردش قبل از رشد مطرح شده و به عنوان پیشنیاز تحقق رشد مطرح میگردد.
۲-۹-۶٫ سهولت دستیابی به مواد اولیه
در مواقعی که عرضهکنندگان مواد اولیه محدود هستند و یا به هر دلیل برخی مواد اولیه به آسانی در اختیار شرکت قرار نمیگیرند، شرکت ناچار میشود سرمایهگذاری بیشتری در مواد اولیه انجام دهد، به خصوص اگر مواد اولیه عرضه ناچیزی داشته باشد و یا به منظور توزیع عادلانه تحت کنترل شدید قرارگرفته باشد، مواد اولیه که فقط در فصول خاصی عرضه میشود نیز خطمشی سرمایه در گردش شرکت را تحت تأثیر قرار میدهند(همان منبع).
۲-۹-۷٫ سطح سود
سود خالص تا جایی که نقدی باشد، یک منبع سرمایه در گردش محسوب میشود. سطح سود متأثر از کیفیت محصول، توانایی فروش و توزیع و قدرت انحصاری شرکت در عرضه محصولات آن است، لذا میتواند عوامل تعیینکنندهای برای میزان سرمایه در گردش باشد(همان منبع).
۲-۹-۸٫ خطمشی تقسیم سود
پرداخت سود، منابع نقدی شرکت را مصرف میکند و لذا به همان اندازه هم بر سرمایه در گردش تأثیر میگذارد. اگر شرکت تصمیم بگیرد سود را تقسیم نکرده و در شرکت نگهداری کند، سرمایه در گردش شرکت افزایش مییابد. به هر حال شرکت با در نظر گرفتن سایر عوامل مؤثر در تقسیم سود، باید نوعی توازن در این زمینه ایجاد کند. پرداخت سهام جایزه به جای سود نقدی یک روش مؤثر است (میرتونی،۱۳۸۸).
۲-۱۰٫ سیستم جامع مدیریت سرمایه در گردش
هدف اصلی مدیریت سرمایه در گردش کسب نقدینگی مطلوب است، یعنی شرایطی که با مازاد یا کمبود نقدینگی غیرطبیعی مواجه نباشد. در نگاه کلی برای تحقیق نقدینگی دو دسته شرایط و الزامات قابل شناسایی هستند. دسته اول شرایط و الزاماتی که به درون شرکت مربوط است. دسته دوم شرایط و الزاماتی که به عوامل محیطی مرتبط است (عبدالرحمان و محمد ناصر[۱۵]، ۲۰۰۷).
۲-۱۰-۱٫ شرایط درون شرکتی مدیریت سرمایه در گردش
۲-۱۰-۱-۱٫ تعیین حد مطلوب نقدینگی
وجوه کوتاهمدت شرکت همواره در داراییهای جاری سرمایهگذاری میشوند و این داراییها از یک طرف کم بازده و از طرف دیگر ضامن حفظ توان نقدینگی شرکت هستند. لذا اولین سؤالی که شرکت با آن مواجه است این است که حد مطلوب و بهینه اینگونه داراییها چیست و چگونه تعیین میشود؟ به گونهای که نه بیش از حد نیاز باشد و شرکت از راکد ماندن سرمایه متضرر گردد و نه کمتر از حد بوده و شرکت را با کمبود نقدینگی مواجه نماید (میرتونی،۱۳۸۸).
۲-۱۰-۱-۲٫ سرمایهگذاری و تأمین مالی کوتاهمدت