نوآوری یک فرایند است که در این فرایند ابتدا فرد اجازه می‌دهد تصورش ( تصوری که به قول اینشتین از دانش مهم تر است ) به آسمان ها صعود کند ، سپس آن را به زمین می آورد و مهندسی می‌کند ( مهندسی ایده ) تا تبدیل به ایده گردد . سپس ایده ها را از طریق مدیریت ایده به ایده های عملی ، مفید و مناسب تبدیل می‌کند . (خلاقیت ) ؛ به دنبال آن ایده ها را به کالا ، خدمات و فرایند تبدیل می کند و نهایتاً با تجاری کردن محصولات ، خدمات و فرایند های جدید یا توسعه یافته در بازار ، فرایند نوآوری خاتمه می‌یابد . (نصیری واحد و احمدی ، ۱۳۸۸)
هر نوآوری جدید، در بردارنده ترکیب جدیدی از ایده ها، قابلیت ها، مهارت ها، منابع و . . . است. در نتیجه هر چه گستره عوامل درون یک سیستم خاص وسیعتر باشد، حوزه ترکیب آن ها به روش های مختلف و ارائه نوآوری جدید که پیچیده تر و پیشرفته خواهند بود، وسیع تر می شود. (حلیمی ، ۱۳۸۷)
تعاریف متعددی از نوآوری دانشگاهی مطرح شده است. اما بر اساس مجموع تعاریف نوآوری دانشگاهی نویسندگانی مانند نورت و اسمالبون[۵] ( ۲۰۰۸)، فورستبو و همکاران[۶] ( ۲۰۰۷)، رانکو[۷] ( ۲۰۰۴)، می‌توان تعریف جامعی از نوآوری دانشگاهی ارائه کرد. نوآوری دانشگاهی عبارت است از استعداد کلی سازمان در معرفی محصولات جدید به بازار، بهبود خدمات و فرایندهای سازمانی و ایجاد ارزشهای جدید برای صاحبان سازمانها( فورستبو و همکاران ۲۰۰۷) و به طور کلی برای همه جوامع به دلیل ارتباط آن با انعطافپذیری و تولید بسیار مهم و اساسی است( رانکو، ۲۰۰۴).
لو و چن(۲۰۱۰) نوآوری دانشگاهی را مشتمل بر تغییرات در ساختار و فرایندهای یک سازمان در راستای به کارگیری مفاهیم جدید مدیریتی، کار و عملیاتی مانند به کارگیری کار گروه های تخصصی در تولید، مدیریت زنجیره تأمین یا سیستم های مدیریت کیفیت در نظر گرفته‌اند. (کشاورز ، ۱۳۹۲)
طبقه بندیهای مختلفی از نوآوری صورت گرفته است که از آن جمله می‌توان به طبقه بندیهای ایوان[۸] (۲۰۰۷)، استگلیتز و هین[۹](۲۰۰۷)، هوگارد و هنسن[۱۰] (۲۰۰۷)، و رولی و همکاران[۱۱](۲۰۱۱)، اشاره نمود. اما فورستبو و همکاران(۲۰۰۷)، سه بعد زیر را برای نوآوری دانشگاهی در نظر می گیرند: ۱– بعدآموزشی[۱۲]: بعد آموزشی نوآوری دانشگاهی ارائه انواع جدیدی از رشته ها، مواد آموزشی و طراحی برنامه درسی رشته های مختلف می‌باشد. ۲– بعد پژوهشی[۱۳]: بعد پژوهشی نوآوری دانشگاهی فراهم آوردن زمینه پژوهش در دانشگاه و مؤسسات تحقیقات علمی و همکاری با سایر دانشگاهها می‌باشد. و ۳- بعد سازمانی[۱۴]: بعد سازمانی نوآوری دانشگاهی دربرگیرنده راههای جدید در جهت افزایش انگیزه کارکنان به کار و اساتید به تدریس و امکان دسترسی به پیشرفت تدریجی و مداوم می‌باشد. (کشاورز ، ۱۳۹۲) آنچه در این میان می‌تواند بر نوآوری دانشگاهی مؤثر باشد و نقش عمده ای را در بوته عمل نشاندن این عنصر ایفا کند چیزی نیست جز تدریس اساتید و اعضای هیات علمی که یکی از رکن های اساسی نظام آموزش عالی را تشکیل می‌دهند .
گیج . ان. ال تدریس را هر گونه فعالیتی می‌داند که از جانب یک فرد به منظور تسهیل یادگیری فرد دیگری انجام می پذیرد . و یادگیرنده را با زوایای بیشتری از ناشناخته آشنا می‌کند . (افکانه ، ۱۳۸۸) بدین منظور می توان به مهارت های تدریس اساتید در چرخه یادگیری نیز اشاره کرد. چرخه یادگیری، یک مدل تدریس کاوش محور است که برای معلمان و به منظور طراحی مواد برنامه درسی و راهبردهای آموزشی سودمند می‌باشد. تاکنون اشکال مختلفی از چرخه یادگیری شکل گرفته است . دارابی (۱۳۹۲) آن ها را جمع بندی کرده‌است که بر حسب تعداد مراحل عبارتند از: چرخه یادگیری سه گانه[۱۵]( کارپلاس و تی یر[۱۶]، ۱۹۶۷)، چرخه یادگیری چهارگانه[۱۷](بِرِدِرمن[۱۸]، a1982، b1982؛ شایمنسکی، کیل و آلپورت[۱۹]، ۱۹۸۳؛ مارتین، سکستون و گرلوویچ[۲۰]، ۲۰۰۱؛)، چرخه یادگیری پنج گانه[۲۱](بای بی[۲۲]، ۱۹۷۷)، چرخه یادگیری شش گانه[۲۳](چِسین و مور[۲۴]، ۲۰۰۴؛ دوران، دوران، هانی و شیرمن[۲۵]، ۲۰۱۱) و چرخه یادگیری هفت گانه[۲۶](ایزن کرفت[۲۷]، ۲۰۰۳).
طبق مدل چرخه یادگیری هفت گانه که توسط آرتور ایزن کرفت[۲۸](۲۰۰۳) مطرح شد و مبنای پژوهش حاضر می‌باشد، آموزش باید شامل هفت مرحله مجزا باشد:
-مرحله استنباط: در این مرحله، استاد به تعیین دانش پیشین دانشجویان، در مورد موضوع مورد بحث می‌پردازد و به وی امکان می‌دهد تا تصورات نادرست دانشجویان درباره موضوع را شناسایی کند (ایزن کرفت، ۲۰۰۳).
-مرحله مشارکت: هدف مؤلفه مشارکت، جلب توجه دانشجویان، به تفکر واداشتن آنان درباره موضوع، برانگیختن سؤالاتی در ذهن آن ها، تحریک تفکر و دسترسی به دانش پیشین می‌باشد. این مرحله هم شامل دسترسی به دانش پیشین و هم ایجاد شور و شوق در رابطه با یادگیری موضوع می‌باشد. در این مرحله، اساتید می‌توانند دانشجویان را تحریک، آن ها را به درس علاقه‌مند و برای یادگیری آماده سازند (برنسفورد، برون و کوکینگ[۲۹]، ۲۰۰۰).
– مرحله اکتشاف: مرحله اکتشاف، این فرصت را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد تا به مشاهده، ثبت اطلاعات، تعیین متغیرها، طراحی و برنامه‌ریزی آزمایش‌‌ها، ترسیم نمودار، تفسیر نتایج، تدوین فرضیات و سازمان‌دهی یافته های خود بپردازند. اساتید نیز می‌توانند در این مرحله، سؤالاتی را طرح، رویکردهایی را پیشنهاد، بازخوردهایی را ارائه و ادراک و فهم دانشجویان را مورد ارزیابی قرار دهند (گیل[۳۰]، ۲۰۰۲).
