زن در این ابیات فی الواقع آینده ای برای زندگی متصور نیست تا بدان بدبین باشد. شاعر دراین غزل یک امر واقعی مورد مشاهده ی خود را به نظم کشیده است مادری که از غم از دست دادن فرزند یادگار او که پوتین های بر جای مانده ی اوست را به گردن آویخته و در تخیلات خود بر این باور است که فرزندش به رسم کودکی بر دوش او نشسته و پوتین از پای در نیاورده است .
این تصویر عاطفی از سر اندوه حتی تصویر کودکی فرزند را نیز شاد و مشعوف کننده ترسیم نمی کند. « احساس اندوه و حزن، احساس گناه، بی تفاوتی و ناتوانی در تجربه کردن شادی و لذت »۸ را باید در این ابیات سراغ گرفت .
نشانه های عاطفی در سراسر ابیات غزل مشهود است و احساس غالب بر اثر حزن و اندوهی سرشار است. آن جا که شاعر پس از مشاهدهی منظره آویختن پوتین بر گردن از او می پرسد:
گفتم که: « چیست این معنی؟» خندید و گفت: « فرزندم- / طفلک نشسته بر دوشم پوتین برون نیاورده….. »
تصویر خندهی تلخی را به نظاره نشسته ایم که مبین عمق درد جان فرسای زنی داغدیده است که به تبع این حزن، به افسردگی دچار آمده. تشبیه چشم اشک بار مادر به انگور:
چشمش دو دانه انگور از خوشه ها جدا مانده / دست زمانه صد خُم خون ازاین دو دانه افشرده
که زمانه صد خم خون ازاین دو چشم فشرده است از نشانه های بیانی موجود در غزل است آن گونه که ملاحظه می شود کثرت اشک باری که در افواه عوام مرسوم است، چون شخصی بسیار بگرید گویند به جای اشک خون می گرید در این دو بیت با ترفند های خیالی به خوبی ساخته و پرداخته شده است. آوردن ارسال المثل یکی در همان مقولهی خون گریستن و دیگر در مصرع:
گیرم برد جهان را آب او خوابش از جهان برده
نیز از صناعات ادبی موجود در این غزل است. اغلب الفاظ در معنای حقیقی خود بکار رفته اند. اگرچه مَثل سایر ” جهان را آب ببرد او را خواب می برد” را برای افراد بی خیال و لا ابالی به کار می برند در این جا از مفهوم آن عمق اندوه و افسردگی مستفاد می شود. با ذکر این نکته که ضرب المثل ها خود عباراتی هستند که در معنای مجازی به کار رفته اند.
سیمین احساس مادران داغدیده را در دو شعر دیگر خود نیز به تصویر کشیده است یکی در شعر « به شب که هر مرغ و ماهی » و دیگر در شعر « مُرس » که ویژگی بیانی این دو شعر را نیز به اشاره باز خواهیم گفت.
به شب که هر مرغ و ماهی
به شب که هر مرغ وماهی دو دیده بر هم نهاده / زنی به ویرانهی خویش چراغ ماتم نمانده
از آن دو دست حمایل به تلّی از آجر و گل / که گور فرزند او شد دو شاخه مریم نهاده
دو چشمه رایگانش روانه از دیدگانش / ملامتِ آب راکد به چاه زمزم نهاده
تنش « اذا زُلزلت» را به دیده تصویر کرده / به لرزه تفسیری از آن کلام محکم نهاده
به یاد فرزند، دستی به سنگ و خاکش کشیده / برابر خود خیالی ازو مجسم نهاده
به خاک صد بوسه داده به یاد آن تن که از خود / نشان تسلیم جان را چنین مسلم نهاده
به خویش گوید که یاری به لطف زخمش نبسته / کسی نبوسیده چشمش چو دیده بر هم نهاده
نه آب تربت به کامش رفیق یکدل چکانده / نه بار مرهم به زخمش طبیب محرم نهاده
سپس به تیمار داری به کار بیمار کوشد / فزون کند آن کمک ها که بخت از او کم نهاده
سحر که رفته است از آن جا نگاه کن تا چه کرده: / نوار بر سنگ بسته به خاک مرهم نهاده
(مجموعه اشعار، یک دریچه آزادی، به شب که هر مرغ و ماهی، صفحه ۸۸۲)
این شعر تصویر مادری است که اقدامات به انجام نرسیده برای فرزند را – در هنگام مرگ- خود بر مزار او به انجام می رساند. حضور مادر در هنگام شب بر مزار فرزند، با گل مریم و تشبیه چشمان اشک بار وی به چشمه ای روان در مصراع:
دو چشمه رایگانش روانه از دیدگانش
و آوردن صنعت اغراق و غلو در مصراع بعد:
ملامت آب راکد به چاه زمزم نهاده
و نیز توصیف تن لرزان مادر در اشاره و تلمیح به آیه « اذا زُلزلت » این حال زن را تفسیری از کلام خدا دانسته است.
تنش « اذا زُلزِلت» را به دیده تصویر کرده / به لرزه تفسیری از آن کلام محکم نهاده
اشاره به خیال پردازی زن و تجسم فرزند در پیش رو، با لمس خاک مزار وی نمونه ای از روحیات زنان در خصوص خیال و رویا پردازی است که از خصوصیات بارز زنانه است.
به خاک صد بوسه داده به یاد آن تن که از خود / نشان تسلیم جان را چنین مسلم نهاده
به خویش گوید که یاری به لطف زخمش نبسته / کسی نبوسیده چشمش چو دیده بر هم نهاده
به آب تربت به کامش رفیق یکدل چکانده / نه بار مرهم به زخمش طبیب محرم نهاده
شاعر در این جا به بیان احساسات و دلسوزی های مادرانه می پردازد و با زبانی حسرت بار حوائج فرزند را در هنگام مرگ بر می شمرد؛ که هیچ کس نبوده تا بر آورندهی آن حوائج باشد. و پس از آن نیز می سراید:
سپس به تیمار داری به کار بیمار کوشد
به جبران آن لحظات سخت بر زخم فرزند مرهم می نهد و نوار می بندد حال آن که مرهم و نوار را بر خاک مزار فرزند نهاده است.
سحر که رفته است از آنجا نگاه کن تا چه کرده: / نوار بر سنگ بسته به خاک مرهم نهاده
مرس
بخشی از غزل دیگر سیمین به نام « مُرس » نیز عدم درک انسان سنگ دلی را به تصویر کشیده است که با یک گلوله سربی داغی ابدی را بر دل زنی می نشاند.
با مادران، هلا! چه کند / اشک چکیده را چه کند
آهن دلی که در دل شب / سُربی چکانده دردهنی؟
(مجموعه اشعار، یک دریچه آزادی، مُرس، صفحه ی۹۴۹)
” آهن دل ” این جا کنایه است از انسان سنگ دل و از آن جا که در اصطلاحات تسلیحاتی متداول است که « ماشه را می چکانند » سیمین نیز از این عبارت استفاده کرده، سرب را که در معنای مجازی به کار رفته و مجاز به علاقه جنس است بکار برده، در تعریف مجاز به علاقه ی جنس آمده « که جنس چیزی را بگویند و به دلالت التزام، خود آن چیز را اراده کنند»۹. شاعر نیز در این جا از بیان لغت سرب، گلوله را مطمح نظر داشته است.
سیمین در شعر « در واپسین هنگام » زنی را به تصویر کشیده که با همهی خصایص زنانه و نگاه های زنانهی حاکم بر غزل در نهایت مادر بودن را بر هر چیز دیگر ترجیح می دهد و حاضر به برداشتن مهر از فرزند نیست.
در واپسین هنگام
یک تن هوس، یک دل عشق یک روح بی پروایی / گر داشتم، می رفتم تا شنگی و شیدایی
دل: راهبی ترسان است؛ از عشق می پرهیزد / تن: مُرده یی بیجان است از بیم بی تقوایی
وان روح بی پروا را کاویدم و خالی شد / خالی ش را پر کردم با وحشت رسوایی
از عشق ورزی عمری، همچون گناه آشفتم / در جَنگ لعبت گم شد شعری بدان شیوایی
آبی اگر نوشیدم اشک پشیمانی شد / پُر ظلمت و پُر باران ابری شدم دریایی
یک بار دیگر از نو عمری اگر بخشندم / رقّاصه یی خواهم شد در معبد بودایی
حسرت خوردن از مواردی است که زندگی را برای انسان تلخ می گرداند هر چند که وی از تنعمات و رفاه برخودار باشد لذا انسان حسود که دچار حسرت و اندوه زیاد می شود از زندگی خود احساس لذت نمی کند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
-
- انسان حسود «تنها» و از داشتن دوست محروم است. حضرت علی(علیه السلام) فرمودند: «الحَسودُ لاخُلَّۀَ لَه»[۳۵۲] «حسود دوستی ندارد.»
مرحوم آقا جمال خوانساری در شرح غررالحکم ذیل این حدیث چنین می گوید :«حسود دوستى نباشد از براى او، زیرا که با هر که کمال دوستى داشته باشد چون نعمتى به او برسد رشک برد بر او و سعى کند در زوال آن، یا خواهد که زائل شود هر چند سعى در آن نکند و بر هر تقدیر این منافى دوستى است. پس بر دوستى حسود اعتماد نباید کرد.»[۳۵۳]
با توجه به اینکه انسان موجودی اجتماعی است ونیاز به روابط اجتماعی با اطرافیان خود و من جمله دوستان دارد در صورتی که نتواند این نیاز را ارضا کند با توجه به کلام شریف امام علیه السلام احساس شکستی دردناک خواهد کرد.
-
- حسد مایه خواری و تحقیر است. حضرت علی(علیه السلام) می فرمایند: «الْحَسَدُ دَأْبُ السُّفَّلِ وَ أَعْدَاءُ الدُّوَل»[۳۵۴] « حسد شیوه آدم فرومایه پست مرتبه و طریقه دشمنان دولتهاست.»
این حدیث شریف می فرماید که حسد شیوه انسان های فرومایه است و می توان این چنین هم نتیجه بگیریم که شخص حسود خوار می شود و این از اثرات آن می باشد.
۴-۵. مفاسد ریا
با بررسی روایات معصومین علیهم السلام می توان برخی از مفاسد دنیوی ریا را اینگونه برشمرد:
-
- رسیدن به شقاوت و بازماندن از رستگاری و نجات، از مفاسد ریا است. شخصی از رسول خدا صلى الله علیه و آله پرسید نجات در چیست؟ پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمودند: « أن لا یَعمَلَ العَبدُ بطاعَهِ اللّه ِ یُریدُ بها الناسَ»[۳۵۵] «[نجات] در این است که بنده طاعت خدا را به خاطر مردم انجام ندهد.»
-
- از مفاسد ریا این است که دعای فرد ریا کارمستجاب نمی شود. امام صاق علیه السلام از جدشان نقل می کند: « سَیَأْتِی عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ تَخْبُثُ فِیهِ سَرَائِرُهُمْ وَ تَحْسُنُ فِیهِ عَلَانِیَتُهُمْ طَمَعاً فِی الدُّنْیَا لَا یُرِیدُونَ بِهِ مَا عِنْدَ رَبِّهِمْ یَکُونُ دِینُهُمْ رِیَاءً لَا یُخَالِطُهُمْ خَوْفٌ یَعُمُّهُمُ اللَّهُ بِعِقَابٍ فَیَدْعُونَهُ دُعَاءَ الْغَرِیقِ فَلَا یَسْتَجِیبُ لَهُمْ »[۳۵۶] «زمانی بر مردم فرا می رسد که باطن آن ها آلوده وظاهرشان زیباست و این به خاطر طمع در دنیا می باشد هرگز آنچه را نزد پروردگارشان است اراده نمی کنند. دین آن ها ریا ست و خوف خدا در قلبشان نیست خداوند مجازاتی فراگیر بر آن ها می فرستد و آن ها هم چون غریق او را می خوانند ولی دعایشان مستجاب نمی شود.»
-
- از نتایج ریای در اعمال این است که اندکی شرک موجب می شود این عمل مورد قبول در گاه حق واقع نشود. چنانکه رسول خدا صلى الله علیه و آله می فرمایند : « إِنَّ الْمَلَکَ لَیَصْعَدُ بِعَمَلِ الْعَبْدِ مُبْتَهِجاً بِهِ فَإِذَا صَعِدَ بِحَسَنَاتِهِ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اجْعَلُوهَا فِی سِجِّینٍ إِنَّهُ لَیْسَ إِیَّایَ أَرَادَ بِهَا »[۳۵۷] «همانا فرشته با خوشحالى عمل بنده را بالا مى برد و چون کارهاى نیکش را بالا برد ، خداوند عزّ و جلّ مى فرماید : آنها را در سجّین گذارید ؛ این کارها براى من انجام نشده است.
این قبول نشدن اعمال در واقع سبب می شود تأثیرات و نتایج مفید این اعمال (که اعم از ثمرات دنیوی و اخروی است ) به شخص نرسد.
۴-۶. مفاسد کبر
-
- از مفاسدکبر این است که فرد متکبر منزوی و تنها می شود و هیچ فردی حاضر نیست زیر بار فرد متکبر برود. حضرت علی علیه السلام فرمودند:«لَیسَ لِلمُتکبِّرِ صَدیقٌ»[۳۵۸] «برای متکبر دوستی باقی نمی ماند.»
-
- خواری و ذلت از دیگر مفاسد تکبر می باشد. امام علی علیه السلام می فرمایند: «مَنْ تَکَبَّرَ عَلَى النَّاسِ ذَل[۳۵۹]» «کسی که فخرفروشی کند ذلیل می شود.» در کلام دیگری از ایشان چنین داریم: « تکبر الدنی یدعو إلى إهانته»[۳۶۰] «تکبر ورزیدن انسان پستمرتبه منجر به خوار شدن او می شود.»
-
- تکبر باعث می شود که انسان امکانات و موفقیت در زندگی را از دست بدهد .چون انسان موجودی است اجتماعی و برای موفقیت نیاز به همکاری تعبیر دارد اما کسانیکه متکبر هستند چون اطرافیان خود را از دست می دهند و تنها می شوند شکست می خورند و موفقیت خود را از دست می دهند .حضرت علی علیه السلام فرمودند: «بِکَثْرَهِ التَّکَبُّرِ یَکُونُ التَّلَف» «فزونی تکبر مایه اتلاف اسباب موفقیت است.» مرحوم آقا جمال خوانساری این حدیث را چنین ترجمه کرده اند :« بسبب بسیارى تکبر می باشد تلف یعنى تلف آخرت بلکه دنیا نیز»[۳۶۱] و می بینیم که حضرت علی علیه السلام صریحاً کبر را عامل به شکست دنیوی می دانند
-
- تکبر موجب می شود که پستی و بدی ها و رذایل دیگر شخص آشکار گردد و خود همین موجبات ناراحتی وی را در پی دار. امیرالمؤمنین علیه السلام: « التَّکَبُّرُ یُظْهِرُ الرَّذِیلَه»[۳۶۲] «تکبر کردن فرومایگی شخص را آشکار می کند.»
-
- انسان همیشه در پی صلح و آرامش است و از مواردی که آن را ملاک موفقیت می داند همین است اما تکبر دشمنی در پی دارد، چنانکه حضرت علی عیه السلام می فرمایند: « بِالتَّکَبُّرِ یَکُونُ الْمَقْت»[۳۶۳] «به سبب تکبر دشمنی می باشد.» همچنین ایشان در کلامی دیگر می فرمایند:« مَا اجْتُلِبَ الْمَقْتُ بِمِثْلِ الْکِبْر»[۳۶۴] «دشمنی، به چیزی مانند تکبر جلب نشود.»
-
- تکبر موجب اهانت به شخص می شود و این چیزی است که انسان از آن فراری است و احترام و بزرگ داشته شدن را می پسندد. مولای متقیان می فرمایند:« ثَمَرَهُ الْکِبْرِ الْمَسَبَّه »[۳۶۵] «میوه تکبر دشنام است (یعنی دشنام دادن مردم و صاحب آن)»
-
- یکی دیگر از مفاسد کبر این است که انسان را از کسب علم و دانش محروم می کند.افرادی که متواضع هستند هرکجا و از هرکسی که علم و دانشی ببیند فرا می گیرند اما افراد متکبر چون کس دیگررا قبول ندارند و حاضر نیستند زیربارکسی بروند و خودشان را قبول دارند از علم ودانش بی بهره اند. امام موسی کاظم علیه السلام می فرمایند:« إِنَّ الزَّرْعَ یَنْبُتُ فِی السَّهْلِ وَ لَا یَنْبُتُ فِی الصَّفَا فَکَذَلِکَ الْحِکْمَهُ تَعْمُرُ فِی قَلْبِ الْمُتَوَاضِعِ وَ لَا تَعْمُرُ فِی قَلْبِ الْمُتَکَبِّرِ الْجَبَّارِ لِأَنَّ اللَّهَ جَعَلَ التَّوَاضُعَ آلَهَ الْعَقْلِ وَ جَعَلَ التَّکَبُّرَ مِنْ آلَهِ الْجَهْلِ أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ مَنْ شَمَخَ إِلَى السَّقْفِ بِرَأْسِه »[۳۶۶] «همانا زراعت در زمین های نرم و هموار می روید و روی سنگ های سخت هرگز رویش ندارد همین گونه دانش و حکمت در قلب انسان متواضع رویش دارد و قلب متکبر جبار هرگز آباد نمی گردد زیرا خداوند تواضع را وسیله عقل و تکبر را از ابزار جهل قرار داده است.»
-
- هلاکت نیز از مفاسد تکبر ورزی است .امیر المؤمنین علیه السلام می فرماید: «الْکِبْرُ خَلِیقَهٌ مُرْدِیَهٌ لَئِیمَهٌ مَنْ تَکَثَّرَ بِهَا قَل»[۳۶۷] «تکبر خویی است هلاک کننده واندازنده در خفت و ذلت. هر که زیاد تکبر کند کم می شود.»
-
- شخص متکبر در پی این است که خود را بزرگ جلوه دهد و بزرگی را یک آرزو موفقیت در دنیا می داند، ولی بر عکس امام علی علیه السلام می فرمایند چنین شخصی به بزرگی و شرف نخواهد رسید :« مَنْ لَبِسَ الْکِبْرَ وَ السَّرَفَ خَلَعَ الْفَضْلَ وَ الشَّرَف» [۳۶۸] «هر که لباس کبر و اسراف بپوشد ، جامه فضل و شرف را در می آورد.»
۴-۷. مفاسد عجب
آفت ها و مفاسد عجب زیاد می باشد که برخی از آن ها عبارتند از :
-
- هلاکت از مهمترین مفاسد عجب می باشد. امام صادق علیه السلام در این باره می فرمایند :« مَنْ دَخَلَهُ الْعُجْبُ هَلَکَ.» [۳۶۹] «هر که را عجب گیرد نابود شود.» با توجه به این که امام علیه السلام مطلق گفتند می توان هلاکت در دنیا را نیز ار مضرات عجب دانست.
-
- عجب، عقل را تباه می کند و رأی و اندیشه را از انسان سلب می کند. حضرت علی علیه السلام می «فرمایند: الْعُجْبُ یُفْسِدُ الْعَقْل»[۳۷۰] خودبینى عقل را تباه مىکند. همچنین ایشان در کلام دیگری می فرمایند :«یا بنیّ! اعْلَمْ أَنَّ الْإِعْجَابَ ضِدُّ الصَّوَابِ وَ آفَهُ الْأَلْبَاب »[۳۷۱] « فرزندم! بدان که خودپسندى ضد درستاندیشى است، و آفت عقلها و خردها است.» ومی توان این طور تحلیل کرد که چون انسان معجب خودش را برتر از دیگران می داند به خودش متکی است و نظر و عقل خود را بالاتر از دیگران می داند به هیچ وجه حاضر نیست با دیگران مشورت کند. دانشمندمعاصر محمد رضا حکیمی در کتاب الحیاه این آفت را چنین توضیح می دهد:« آن کس که به چشم پسند و رضایت در کار خویش بنگرد، و آن را کامل و شایسته بیند، خللى به نیروى عقل او برسد، زیرا چنین کسى هم از جستجوى مرحله بهترى براى کار خود و بالا بردن سطح آن باز مىایستد، و هم از دیدن و پذیرفتن نوع بهترى از کار مورد نظر باز مىماند، و نیروى کمال گراى عقلى خویش را فرو مىنهد.»[۳۷۲]
و این نکته را هم اضافه کنیم که از مهمترین ابزارها برای سعادت حتی سعادت دنیوی برخورداری از عقل مصیب می باشد.
-
- شخص خود بین درستی و وصحت کارش کم می باشد. امام علی علیه السلام چنین می فرمایند: «مَنْ کَثُرَ إِعْجَابُهُ قَلَّ صَوَابُهُ»[۳۷۳] «کسی که خودببینی او زیاد شود درستی [کار ] او کم می شود.» یا همان طور که در قسمت قبل آمد امام علیه السلام در وصیت به فرزندشان چنین می گویند: « یا بنیّ! اعْلَمْ أَنَّ الْإِعْجَابَ ضِدُّ الصَّوَاب » این امر ممکن است بدین خاطر باشد که شخص معجب چون به کار خود مطمئن است، اگر کار خطایی انجام داد بر آن اصرار می ورزد و فکر می کند درست انجام داده است.
-
- شخص خودبین مورد تمسخر دیگران قرار می گیرد. چنان که مولی الموحدین علی علیه السلام می فرمایند: « مَنْ أُعْجِبَ بِنَفْسِهِ سُخِرَ بِه»[۳۷۴] «کسی که خودبین باشد مورد تمسخر دیگران قرار می گیرد.»
-
- عجب سبب تنبلی برای کسب کمال و پیشرفت می شود.چون فکر می کند با اعمالی که انجام داده به کمال و رستگاری رسیده است و لذا کمتر جدیت به خرج می دهد و کمتر سعی و کوشش می کند.[۳۷۵]حضرت علی علیه السلام فرمودند:« الْإِعْجَابُ یَمْنَعُ الِازْدِیَاد»[۳۷۶] «خودپسندی از فزونی جلوگیری می کند.»
-
- وحشت و ترس را نیز می توان از مفاسد عجب به حساب آورد. نبی اکرم صلی الله علیه وآله می فرمایند: « لَا وَحْشَهَ أَوْحَشُ مِنَ الْعُجْب»[۳۷۷] «هیچ وحشتی از خودبینی وحشتناک تر نیست.» مرحوم شیخ صدوق در توضیح این حدیث چنین آورده است :« چون خود پسند و آن کس که داراى عجب است و خود را عالم یا صالح یا زاهد می پندارد لا جرم توقّع احترام و تعظیم بیشترى از مردم دارد بلکه در سلام مقدم نمی شود از مردم توقع دارد ابتدا به او سلام کنند و چون مردم نیز به این مبتلا هستند لذا سبب وحشت می گردد.»[۳۷۸]
-
- جهل و نادانی نیز در اثرات عجب می باشند. امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند :« الْعُجْبُ رَأْسُ الْجَهْل»[۳۷۹]« خود بینى سر نادانى است.»
-
- عجب موجب بهره نبردن انسان از نعمت دوست می شود و موجب می شود مردم از وی دوری کنند. امام علی علیه السلام در وصیت خود به فرزندشان محمد بن حنفیه چنین فرمودند:« إِیَّاکَ وَ الْعُجْبَ وَ سُوءَ الْخُلُقِ وَ قِلَّهَ الصَّبْرِ فَإِنَّهُ لَا یَسْتَقِیمُ لَکَ عَلَى هَذِهِ الْخِصَالِ الثَّلَاثِ صَاحِبٌ وَ لَا یَزَالُ لَکَ عَلَیْهَا مِنَ النَّاسِ مُجَانِب»[۳۸۰] « از خود بینى و بد خلقى و کم صبرى دور باش که اگر این سه خصلت را داشته باشى هیچ رفیقى با تو راست نیاید و همواره مردم از تو کناره گیرند.»
۴-۸. مفساد کینه
-
- انسان در دنیا در پی راحتی و آسایش است و آن را ملاک خوشبختی و سعادت دنیوی می داند اما انسان کینه توز از این موهبت محروم است. حضرت علی علیه السلام می فرمایند : « الْحَقُودُ لَا رَاحَهَ لَه »[۳۸۱] «آدم کینه توز راحتی و آسایش ندارد.»
-
- زیادی اندوه و غم و غصه در دنیا از اثرات نامطلوب کینه توزی است. چنان که امیر کلام علی علیه السلام می فرمایند: « الْحَقُودُ مُعَذَّبُ النَّفْسِ مُتَضَاعَفُ الْهَم »[۳۸۲] «آدم کینه توز جانش در عذاب است و اندوهش چند برابر است.»
-
- از مفاسد قابل توجه کینه توزی ایجاد فتنه و برافروختن شعله های اختلاف می باشد. امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: « سَبَبُ الْفِتَنِ الْحِقْد »[۳۸۳] «سبب فتنه ها کینه است.»
-
- انسان یک موجود اجتماعی است، و ارتباط با انسان های دیگر، دوست داشتن و دوست داشته شدن همواره از نیازهای فطری بشر می باشد. لذا شخصی که دیگران از او کناری گیری کنند و دوستی نداشته باشد احساس شکست و افسردگی می کند. حضرت علی علیه السلام می فرمایند: «لَا مَوَدَّهَ لِحَقُود »[۳۸۴] «شخص کینه توز دوستی ندارد.»
مرحوم ملا محسن فیض کاشانی در کتاب «اخلاق حسنه» مفاسد و نتایج کینه را این گونه بر شمرده است که انسان نسبت به شخصی که به آن کینه به دل گرفته حسد می ورزد، سخن دروغ در حق او می گوید، اسراش را فاش می کند، وی را هتک حرمت کند، استهزاءو مسخره اش می کند ،او را از صله رحم باز می دارد و … جناب فیض رحمه الله علیه سپس اضافه می کنند و روشن است که تمام این اعمال حرام وناپسند است.[۳۸۵]
که ضرایب وزنی و N تعداد کل گرهها در دامنهی مورد نظر است. معادلهی(۲.۲) معادلهی مربعات دیفرانسیلی خوانده میشود. باید توجه داشت که ضرایب وزنی بسته به موقعیت نقطهی xi متفاوت است. کلید تقریب DQM تعیین ضرایب وزنی مذکور است در ادامه نحوهی تعیین ضرایب وزنی آورده شده است.
۴.۲- محاسبهی ضرایب وزنی مشتق مرتبهی اول:
۱.۴.۲- تقریب بلمن:
بلمن و همکاران دو تقریب را برای محاسبهی ضرایب وزنی در معادلهی (۲.۲) ارائه کردند. هر یک از این تقریبها بر پایهی استفاده از تابع آزمونها متفاوتی بوده است.
( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
۱.۱.۴.۲- تقریب اول بلمن:
در این تقریب از تابع آزمون زیر استفاده شده است:
(۳.۲)
معادلهی (۳.۲) N، تابع آزمون دارد. برای ضرایب وزنی در معادلهی (۲.۲)، i وj از ۱ تا N انتخاب میشوند. بنابراین تعداد کل ضرایب وزنی N*N میباشد. برای بدست آوردن این ضرایب وزنی N تابع آزمون میبایست بر N گرهی ، ، … و اعمال شوند. در نتیجه N*N معادلهی جبری برای تعیین ها بدست میآید.
(۴.۲)
بلمن و همکاران ]۹۷[ اثبات کردند که معادلهی (۴.۲) جوابی یکتا دارد. متاسفانه، وقتی که N بزرگ انتخاب شود ماتریس آن بدوضع شده و محاسبهی معکوس ماتریس بسیار مشکل میگردد. در عمل مقدار N را از ۱۳ واحد نمیتوان بیشتر کرد.
۲.۱.۴.۲- تقریب دوم بلمن:
این تقریب شبیه به تقریب اول بلمن است اما تابع آزمون آن متفاوت است.
(۵.۲)
که در آن تابع چندجملهای لژاندر از مرتبهی N است و مشتق مرتبهی اول است. با انتخاب ها به عنوان ریشه های چندجملهی لژاندر انتقال یافته و با بهره گرفتن از معادلهی (۵.۲) بر روی N گرهی ، ، … و بلمن و همکاران ]۹۷[ موفق به یافتن رابطه جبری سادهی در محاسبهی ضرایب وزنی شدهاند.
(۶.۲)
با بهره گرفتن از رابطه (۶.۲) محاسبهی ضرایب وزنی کار سادهی است. اما این روش به انعطافپذیری تقریب اول نیست بخاطر اینکه مختصات گرهها در این تقریب را نمیتوان آزادانه انتخاب کرد. بلکه مختصات این نقاط میبایست ریشه های چند جملهی لژاندر انتخاب شوند. بنابراین این روش نسبت به روش اول کمتر مورد استقبال قرار گرفت.
۲.۴.۲- تقریب کلی شو:
تقریب کلی شو الهام گرفته شده از تقریب بلمن است. یکی از مشکلات این روش بد وضعیت بودن ماتریس ضرایب وزنی با افزایش تعداد نقاط و افزایش مرتبه مشتقات و همچنین نبود رابطهای صریح برای محاسبهی ماتریس ضرایب مشتقات بالاتر میباشدکه شو ]۱۱۹[ با ارائه روش زیر بر این مشکلات فایق آمد و موفق به ارائه روش صریحی برای بدست آوردن ضرایب مرتبهی بالاتر شد.
(۷.۲)
۵- مقدمه
هدف اصلی این فصل، مروری بر مراحل پیشین تحقیق، بحث و نتیجه گیری در مورد یافتههای به دست آمده در فصل قبل میباشد. در این فصل، ابتدا مروری بر مراحل قبلی تحقیق خواهیم داشت. سپس یافتههای تحقیق ذکر میشوند و در نهایت به دنبال پاسخگویی به سؤالات و بررسی فرضیههای تحقیق خواهیم بود.
۱-۵- مروری بر مراحل انجام تحقیق
هدف اصلی این تحقیق تبیین رابطه توانمندسازها، عملکرد و پایداری زنجیره تأمین در صنعت فرش ماشینی ایران میباشد. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی است. قلمرو زمانی جمع آوری دادهها اولیه تحقیق از اوایل تیر ۱۳۹۱ تا اواخر بهمن ۱۳۹۲ است. در همین راستا، تحقیقات پیشین درباره توانمندسازهای زنجیره تأمین، عملکرد زنجیره تأمین و پایداری زنجیره تأمین مورد مطالعه قرار گرفت. سپس با بهره گرفتن از مرور ادبیات و نظر خبرگان، مدلی برای رابطه عملکرد و پایداری زنجیره تأمین فرش ماشینی طراحی گردید و ساختار تحقیق مشخص شد. شکل ۱-۵ نشان دهنده ساختار تحقیق است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
روابط مناسب
اصول مدیریتی
مدیریت دانش و اطلاعات
نحوه تعامل
مشتری
هزینه
محصول
مالی
عرضه کننده
کارمندان
کل زنجیره
عملکرد اقتصادی
عملکرد زیست محیطی
عملکرد اجتماعی
شکل ۱-۵: ساختار تحقیق
بر مبنای مدل طراحی شده و شاخصهای استخراجی از ادبیات و جرح و تعدیلهای صورت گرفته توسط خبرگان، ابزار تحقیق (پرسشنامه با طیف لیکرت ۵ تایی) طراحی گردید. این چارچوب شامل ۳ بعد اصلی میباشد: توانمندسازهای زنجیره تأمین، عملکرد زنجیره تأمین و پایداری زنجیره تأمین. روایی ابزار تحقیق توسط روایی سازه و روایی تشخیصی مورد بررسی قرار گرفت. پایایی ابزار نیز توسط روش آلفای کرونباخ و شاخص پایایی ترکیبی مورد تحلیل قرار گرفت. بعد از جمع آوری ۲۱۷ پرسشنامه، روشهای توصیفی و استنباطی برای تحلیل دادهها استفاده شد. در ابتدا شاخصهای کلیدی برای هر یک از ابعاد تحقیق مشخص شدند. سپس مدل کلی تحقیق مورد تحلیل قرار گرفت.
۲-۵- یافتههای تحقیق
۱-۲-۵- پایایی و روایی سازه ابعاد مدل تحقیق
برای بررسی هماهنگی درونی از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی استفاده گردید و نتایج نشان داد در تمام موارد این ۲ شاخص بالاتر از ۰.۷ هستند و در حد مطلوب می باشند. برای بررسی اعتبار همگرا از میانگین واریانس استخراج شده استفاده گردید و از آنجایی که در تمامی موارد بالاتر از ۰.۵ بود، اعتبار همگرای مدل مورد تایید است. برای بررسی اعتبار واگر از ماتریس فورنر و لارکر استفاده گردید. نتایج نشان داد که اعتبار واگرای مدل مورد تایید می باشد.
۲-۲-۵- پاسخ به پرسش های تحقیق
سوال اول: مدل رابطه توانمندسازها، عملکرد و پایداری در زنجیره تأمین فرش ماشینی ایران به چه صورتی میباشد؟
با توجه به ساختاری پیشنهادی تحقیق و برازش های انجام شده، مشخص گردید که توانمندسازها بطور مستقیم روی پایداری تاثیر ندارد و از طریق عملکرد روی پایداری زنجیره تامین تاثیر گذار است در نتیجه عملکرد زنجیره تامین نقش میانجی گری بین توانمندسازها و پایداری زنجیره تامین دارد.
سوال دوم: مؤلفههای اصلی توانمندسازهای زنجیره تأمین صنعت فرش ماشینی چیست؟
با توجه به نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، مولفه های اصلی توانمندسازهای زنجیره تامین عبارتند از: مدیریت دانش و اطلاعات، نحوه تعامل، روابط مناسب، اصول مدیریتی
شاخص های اصلی مدیریت دانش و اطلاعات عبارتند از: مدیریت دانش، تکنولوژی اطلاعات، اشتراک اطلاعات، نوآوری
شاخص های اصلی نحوه تعامل عبارتند از: همکاری، استراتژی سازمان و فرهنگ رقابت پذیری.
شاخص های اصلی روابط مناسب عبارتند از: تکنیکهای حل اختلاف و تعارض، تعهد، صداقت، قابلیت مشارکت/ روابط مشارکتی، ارتباطات
شاخص های اصلی اصول مدیریتی عبارتند از: حمایت مدیریتی و کارکنان، مدیریت کیفیت، هماهنگی، رهبری
سوال سوم: مؤلفههای اصلی عملکرد زنجیره تأمین صنعت فرش ماشینی چیست؟
با توجه به نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، مولفه های اصلی عملکرد زنجیره تامین عبارتند از: عرضه کننده، مالی، محصول، مشتری، هزینه ، کارمندان، کل زنجیره.
شاخص های اصلی مشتری عبارتند از: مقدار کالای سفارش داده شده، میزان رضایت مشتری، تعداد مشتریان جدید، درصد تحویلهای بهموقع، زمان پاسخگویی به سفارش، شناسایی و تعیین نیازهای آینده مشتریان، تعداد مشتریان حفظ شده، انعطاف پذیری تحویل.
شاخص های اصلی هزینه عبارتند از: کل هزینه موجودی در زنجیره تأمین، هزینههای دریافت و پردازش اطلاعات، هزینه هر ساعت تولید و عملیات، هزینه کل زنجیره، هزینههای حمل و نقل.
شاخص های اصلی محصول عبارتند از: محصولات و فرایند جدید ایجاد شده، زمان چرخه توسعه محصول، تنوع محصولات و خدمات، کیفیت کالا.
شاخص های اصلی مالی عبارتند از: سهم بازار و موقعیت در بازار، بهره برداری از ظرفیت، فروش کل، کل زمان جریان پول نقد
شاخص های اصلی عرضه کننده عبارتند از: سطح و درجه رابطه خریدار و فروشنده، نوآوری تأمین کننده جهت کاهش هزینهها، همکاری تأمین کننده جهت حل مشکلات فنی، مدت زمان ارسال سفارش از طرف تأمین کننده با توجه به صنعت
شاخص های اصلی کارمندان عبارتند از: کارایی نیروی کار، روحیه و رضایت کارکنان، سرمایه گذاری سالانه در آموزش کارمندان
شاخص های اصلی زنجیره عبارتند از: سطح موجودی مواد اولیه، در جریان ساخت و محصول تمام شده، پاسخگویی زنجیره، میزان آلودگی
سوال چهارم: مؤلفههای اصلی پایداری زنجیره تأمین صنعت فرش ماشینی چیست؟
با توجه به مرور صورت گرفته روی ادبیات و نظرات خبرگان، مولفه های اصلی عبارتند از: اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی
سوال ۱-۴: شاخص های اصلی عملکرد اقتصادی چیست؟
سهم بازار، میزان سود، درآمد ناشی از محصولات سبز، بهرهوری منابع، برنامههای ارتقاء کیفیت، درآمد حاصل از بازیافت
سوال ۲-۴: شاخص های اصلی عملکرد اجتماعی چیست؟
میزان آموزش کارکنان، ارتباطات، آزادی مشارکت، رعایت حقوق انسانی کارکنان، فرصتهای ارتقاء، فرصتهای استخدام افراد معلول، برنامههای ایمنی شغلی، فعالیتهای قانونی برای جلوگیری از فعالیتهای ضد رقابتی، ضد صداقت و فعالیتهای انحصاری، تعامل با انجمنهای محلی، برنامههای سلامت برای افراد
سوال ۳-۴: شاخص های اصلی عملکرد زیست محیطی چیست؟
میزان ضایعات جامد ایجاد شده، میزان استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر، میزان حفاظت از آب، ارزیابی چرخه عمر محصول، میزان سروصدای ایجاد شده، میزان انرژی مصرفی تجدید ناپذیر، میزان بازیافت.
۳-۲-۵- بررسی فرضیات تحقیق
در این بخش، با توجه به شاخصهای کلیدی شناخته شده در هر یک از ابعاد تحقیق، ساختار تحقیق ترسیم گردید. در اینجا، فرضیات از نوع رابطه با کمک تکنیک رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر مورد ارزیابی قرار گرفت. مدل نهایی تحقیق در شکل زیر آورده شده است:
شکل ۲-۵: مدل نهایی تحقیق
جدول ۱-۵: مقادیر معناداری پارامترها در مدل نهایی
گزارش اهداف کوتاه مدت و بلندمدت
بازارهای عمده و اصلی
متوسط پاداش هر یک ازکارکنان و مدیران
سهم از بازار
رویدادهایی (مالی و غیرمالی) که نتایج سال جاری را تحت تأثیر قرار میدهد
محیط رقابتی
سود پیشبینی شده
متغیرهای این تحقیق در سه سطح ساختاری، عملکردی و بازار به شرح زیر است:
متغیرهای ساختاری: اندازه شرکت، نسبت بدهی، پراکندگی مالکیت و عمر شرکت
متغیرهای عملکردی: نسبت حاشیه سود، بازده حقوق صاحبان سهام، نسبت جاری
متغیرهای بازار: نوع صنعت، اندازه موسسه حسابرسی
نتایج آزمونهای فرضیات نشان داد که به جز اندازه شرکت، سایر متغیرها با میزان افشای اطلاعات رابطهای ندارند(خالدالسعید،۲۰۰۶).
۷- انجینر و همکاران[۱۰۷](۲۰۱۱) در پژوهش خود به بررسی رابطه شهرت شرکت و هزینه بدهی پرداختند. آنها نشان دادند که شهرت شرکت نقش مهمی در تعیین هزینه بدهی شرکت ایفا میکند. آنان از نمرات شهرت شرکت که هر ساله فهرست ۱۰۰۰ شرکت برتر در مجله فورچون منتشر میشود، استفاده کردند و رابطه معکوس معناداری بین شهرت شرکت و دامنه اعتباری اوراق قرضه مشاهده نمودند.. هم چنین آنان این اثر را برای شرکتها با عدم تقارن اطلاعاتی بیشتر را بزرگ تر یافتند. آنها بدین نتیجه رسیدند که با ۰٫۵ نمره افزایش در نمره شهرت بالاتر، بین ۰٫۱ درصد تا ۰٫۲ درصد هزینه بدهی کاهش می یابد. هم چنین تغییر در نمره شرکت میتواند مقادیر تغییرات مقطعی در دامنه اعتباری اوراق قرضه شرکت را توضیح دهد(انجینر و همکاران، ۲۰۱۱).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
۸- کاو و همکاران[۱۰۸](۲۰۱۲) در پژوهشی تحت عنوان “آیا شهرت شرکت بر کیفیت گزارشگری مالی تاثیر میگذارد؟ (شواهدی از تجدید ارائه) ” رابطه بین شهرت شرکت و احتمال تجدید ارائه صورتهای مالی را بررسی کردند. آنان به موضوع تجدید ارائه توجه کردند به دلیل اینکه آن یکی از بیشترین شواهدی است که در گزارشگری مالی با کیفیت پایین مشاهده میشود. فرضیه آنان این بود که موضوع شهرت شرکت بر فرایند گزارشگری مالی تاثیر می گذارد و میزان اظهار نادرست در صورتهای مالی و در نهایت میزان تجدید ارائه را کاهش میدهد.
آنان از شهرت شرکت بر مبنای فهرست برترین شرکتها که در مجله فورچون ارائه میشود استفاده کردند و با کنترل متغیرهایی مانند گردش CEO، حاکمیت شرکتی، حق الزحمه حسابرسی که معیاری از تلاش حسابرس است، بدین نتیجه رسیدند که شرکتهایی با نمره شهرت بالاتر با احتمال کمتری صورتهای مالی شان دارای گمراهی و اظهار نادرست است. به علاوه این پژوهشگران پس از کنترل متغیر حاکمیت شرکتی، دریافتند که شهرت شرکت رابطه مثبتی با حق الزحمه حسابرسی دارد(کاو و همکاران،۲۰۱۲)
۹- کاو و همکاران[۱۰۹](a2013) در پژوهش خود با عنوان اینکه آیا شهرت شرکت بر کیفیت افشای اختیاری اهمیت دارد به بررسی رابطه شهرت شرکت و میزان افشای اختیاری اطلاعات پرداختند. معیار شهرت شرکت در تحقیق آنان بر اساس فهرست برترین شرکتهای آمریکا که هر ساله در مجله فورچون منتشر می گردد، میباشد. نمونه آنان ۱۳۲۵۵شرکت-سال برای سال های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۱ را در بر می گرفت. آنان دلایل متعددی درخصوص اینکه شرکتهایی با شهرت بیشتر، افشای اختیاری کیفی بیشتری را منتشر میکنند، عنوان کردند. اولاُ، شرکتهای مشهورتر نسبت به دیگر شرکتها به منظور نشان دادن کیفیت برترشان و به دست آوردن ارزیابیهای مثبت از طرف فعالان بازار و همچنین نگهداشت آن انگیزههای بیشتری به افشای اختیاری دارند. ثانیاُ، در مقایسه با شرکتهای دیگر، شرکتهای مشهورتر، توجه و بررسی عمومی بیشتری را به سمت خود جلب میکنند و این فشار مضاعفی برای انجام رویههایی که ذینفعان را منتفع می سازد از جمله افشای اختیاری با کیفیت و تداوم بیشتر اطلاعات، ایجاد میکند. ثالثاُ، شرکتهایی با شهرت بیشتر نسبت به شرکتهای دیگر، بیشتر در معرض از دست دادن این مزیت هستند، چون شهرت بنای پیچیده ای است که در طی زمان کسب میشود و زمانیکه فرو بریزد، بنا نهادن دوباره آن در برخی از موارد، غیرممکن است. هزینه بالاتر از دست رفتن شهرت شرکتهای مشهورتر نسبت به هزینه اضافی افشای با کیفیت، انگیزه اضافی به افشا را برای این شرکتها ایجاد می سازد. و بر این اساس فرضیه تحقیق را چنین تدوین نمودند: “شرکتهای مشهورتر به احتمال بیشتر، دارای سطح بالاتری از افشای اختیاری اطلاعات نسبت به سایر شرکتها هستند.”
در پژوهش آنان، انتشار پیشبینی سود، تعداد، تداوم و دقت آن به عنوان معیار کیفیت افشای اختیاری در نظر گرفته شد. هم چنین مالکیت مدیران، نسبت ارزش بازار به دفتری، بازدهی سهام شرکت، اندازه شرکت و تعداد بخشهای تجاری که در تحقیقات قبلی به این نتیجه رسیده بودند که با سیاست افشای اطلاعات شرکت همبستگی دارند به عنوان متغیرهای کنترلی لحاظ شدند.
در پایان آنان بدین نتیجه دست یافتند که شرکتها با شهرت بالاتر، نسبت به دیگر شرکتها، تمایل بیشتری به انتشار پیشبینی سود دارند. همچنین، پیشبینی سود آنها با دقت بیشتری صورت میگیرد. لذا شهرت شرکت درتصمیمات درمورد افشای اختیاری دارای اهمیت است و برفضای اطلاعاتی اثرگذاراست(کاو و همکاران،۲۰۱۳).
۱۰- کاو و همکاران[۱۱۰] (b2013) به بررسی اینکه آیا شرکتها با شهرت بالاتر از هزینه سرمایه کمتری منتفع میشوند، پرداختند. نمونه تحقیق آنان شامل ۹۲۷۶ شرکت بزرگ آمریکایی برای سال های ۱۹۸۷ تا ۲۰۱۱ بود. پس از لحاظ کردن متغیرهای کنترلی که بر هزینه سرمایه شرکت تاثیرگذار است از جمله بتای شرکت، اندازه شرکت، نسبت ارزش دفتری به بازار، نسبت بدهی بلندمدت به ارزش بازار، نسبت بازدهی به حقوق صاحبان سهام، بازدهی سهام شرکت، صرف ریسک صنعت، پیشبینی سود هرسهم، بازده داراییها، مالکیت سرمایهگذاران نهادی و عمل به تعهدات، شرکتها با شهرت بالاتر از هزینه سرمایه کمتری منتفع میشوند. همچنین آنان دریافتند تاثیر شهرت بر هزینه سرمایه شرکت با میزان عدم تقارن اطلاعاتی افزایش مییابد که این نتیجه با این موضوع که شرکتهای مشهورتر اطلاعات بیشتری ارائه میدهند، مطابقت دارد(کاو و همکاران،b2013).
۲۳-۲- جمع بندی و نتیجهگیری
تصمیمات اقتصادی براساس اطلاعات مالی و غیرمالی قابلاتکا اتخاذ میشود . مقایسه شرکتها و تعیین جایگاه و رتبه آنان براساس شاخصهای مالی و غیرمالی اطلاعات شفاف و قابلفهمی را به استفاده کنندگان درونسازمانی و برونسازمانی ارائه میکند. استفاده کنندگان برونسازمانی از جمله سرمایهگذاران و اعتباردهندگان، به منظور تصمیمگیری درباره سرمایهگذاری و اعتباردهی از این اطلاعات استفاده میکنند. همچنین، مدیران هم به عنوان استفاده کنندگان درونسازمانی با سنجش عملکرد خود در مورد استفاده بهینه از منابع شرکت تصمیمگیری می نمایند.
انتظار می رود همان گونه که شهرت و اعتبار که در پی یکسری اقدامات و عملیات و مدیریت صحیح به دست آمده، بر تصمیمگیری واقدامات بعدی عملیاتی و مالی شرکت ، گزارشگری و افشاء تاثیر داشته باشد.
افشای اختیاری شرکت نقش مهمی در کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سرمایهگذاران برونسازمانی ایفا میکند. منافع حاصل از افشای اختیاری اطلاعات هم برای تامینشونده و هم برای تامینکننده سرمایه، انگیزه افشای داوطلبانه اطلاعات را در مدیران تقویت میکند. در واقع باعث کاهش عدم اطمینان سرمایهگذار و اعتباردهندگان درخصوص بازده شرکت میشود و به دنبال آن منابع مالی شرکت تامین میگردد.
مطالعه ادبیات پیشینه نشان میدهد که شهرت شرکت میتواند بر تصمیمگیری و اقدامات عملیاتی و مالی شرکت، گزارشگری و افشاء، از یک سو و از سوی دیگر بر تصمیمگیری سرمایهگذاران و تامینکنندگان مالی تاثیر بگذارد.
از جمله دلایل درخصوص اینکه شرکتهای با شهرت بیشتر، افشای اختیاری کیفی بیشتری را منتشر میکنند، این است که اولاُ، شرکتهای مشهورتر نسبت به دیگر شرکتها به منظور نشان دادن کیفیت برترشان و به دست آوردن ارزیابیهای مثبت از طرف فعالان بازار و همچنین نگهداشت آن انگیزههای بیشتری به افشای اختیاری دارند. ثانیاُ، در مقایسه با شرکتهای دیگر، شرکتهای مشهورتر، توجه و بررسی عمومی بیشتری را به سمت خود جلب میکنند و این فشار مضاعفی برای انجام رویههایی که ذینفعان را منتفع می سازد از جمله افشای اختیاری با کیفیت و تداوم بیشتر اطلاعات، ایجاد میکند.
پس از مطالعات انجام شده در خصوص ادبیات و پیشینه تحقیق که از نظر گذشت، مشخص شد :
– در مورد موضوع رابطه رتبهبندی شرکت بر اساس شاخصهای مالی و غیرمالی با میزان افشای اختیاری تحقیقات قابل ملاحظهای مشاهده نشده و بنابراین خلاء تحقیقاتی موجود انگیزه بیشتری برای انجام این تحقیق ایجاد کرد. هرچند که مطالعات اولیه نیز این موضوع را نشان می داد.
– مبنایی برای پرسشها و فرضیههای تحقیق فراهم گردید و مبانی نظری حمایت کننده متغیرهای تحقیق استخراج شد. افزون بر آن مطالعات مذکور موجب شد که محکی برای مقایسه یافته های این تحقیق با سایر تحقیقات در این زمینه فراهم شود.
۲۳-۲- خلاصه فصل
در فصل حاضر به دو بخش مبانی نظری و پیشینه تحقیق پرداخته شد. در هر دو قسمت سعی شد تا حتیالامکان به تمامی جنبه های موضوع پرداخته شود و از مقالات موجود و تحقیقات و پژوهشهای انجام شده داخلی و خارجی استفاده گردد. در فصل پیش رو نیز روش تحقیق، فرضیهها، مبانی اندازهگیری متغیرها، جامعه و نمونه آماری تحقیق، منابع اطلاعاتی و روشهای آماری جهت تجزیه و تحلیل ارائه میگردد.
۱-۳- مقدمه
بکار گیری روش علمی در تحقیق تنها راه دستیابی به دستاوردهای قابل قبول و علمی است،لذا برای انجام یک پژوهش معتبر به روش شناسی[۱۱۱] نیاز است.روش شناسی،پژوهش را منظم،منطقی و اصولی کرده و جست و جوی علمی را نیز راهبری میکند(خاکی،۱۳۹۰).شکی نیست که پی بردن به قاعده و نظم میان پدیده ها و رویداد ها در علوم انسانی و اجتماعی(از جمله علوم رفتاری) به مراتب از علوم زیستی و فیزیکی دشوارتر است.بدلیل اینکه ما در علوم انسانی با انسان سروکار داریم و هیچ قاعده مشخص شده ای وجود نداردو انسان خود صاحب اختیار است. باید توجه داشت که رفتار آدمی پیچیده است و عواملی بسیاری در ایجاد آن دخالت دارد که به ظاهر آن را سازمان نیافته و حتی متناقض جلوه گر میکند؛ اما می توان با روش مناسب به شناخت آن پرداخت (سرمد و همکاران،۱۳۹۱).
از این رو در فصل حاضر روش پژوهش استفاده شده در این تحقیق تشریح خواهد شد؛و روش شناسی، جامعه و نمونه آماری، روشهای گردآوری اطلاعات، روشهای آماری برای تحلیل اطلاعات، فرضیه ها، آزمون فرضیه ها و مدلهای تحقیق تشریح خواهند شد. دقت در شناسایی روشهای صحیح تحقیق به همراه استفاده درست از آن ها به روایی تحقیق و نتایج آن کمک شایانی خواهد نمود.
۲-۳- روش شناسی تحقیق
پیش از شروع بحث در رابطه با روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش، لازم است تعاریف تحقیق[۱۱۲] و روش شناسی را به اختصار مورد نظر قرار دهیم.
“تحقیق فرایندی است که از طریق آن می توان درباره ناشناخته ها به جستجو پرداخت و نسبت به آن شناخت لازم را کسب کرد. در این فرایند از چگونگی گردآوری شواهد و تبدیل آنها به یافته ها تحت عنوان روش شناسی یاد میشود(اندرسون و برنز[۱۱۳]،۱۹۸۹ , به نقل از سرمد و دیگران,۱۳۹۱).
یک محقق پس از انتخاب موضوع باید به دنبال روش تحقیق باشد و همان طور که اشاره شد انتخاب روش پژوهش بستگی به اهداف، ماهیت موضوع و امکانات اجرایی آن دارد و تشریح روش انتخاب شده در هر پژوهش علمی از اهمیت خاصی برخوردار است.
به عبارت دیگر هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که محقق مشخص نماید چه شیوه و روشی را آغاز کند تا او را هرچه دقیق تر، آسان تر و سریع تر در دستیابی به پاسخ یا پاسخ هایی که برای پرسش تحقیق در نظر گرفته شده یاری نماید.
به طور کلی روشهای تحقیق در علوم رفتاری را می توان با توجه به دو معیار الف)هدف تحقیق و ب)نحوه گردآوری داده ها تقسیم کرد که هر یک از این معیار ها خود به دسته های مختلفی تقسیم میشوند.
الف)تحقیقات علمی بر اساس هدف تحقیق
تحقیقات علمی بر اساس هدف تحقیق به سه دسته تقسیم میشود: بنیادی، کاربردی، تحقیق و توسعه.
۱-تحقیق بنیادی:هدف اساسی این نوع تحقیقات آزمون نظریه ها،تبین روابط بین پدیده ها و افزودن به مجموعه ی دانش موجود در یک زمینه خاص است. تحقیقات بنیادی، نظریه ها را بررسی میکند و آنها را تایید، تعدیل یا رد میکند.
۲-تحقیق کاربردی: هدف تحقیقات کاربردی توسعه ی دانش کاربردی در یک زمینه خاص است.به عبارت دیگر تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد عملی دانش هدایت میشود.
۳-تحقیق و توسعه: فرایندی است که به منظور تدوین و تشخیص مناسب بودن یک فرآورده مانند طرح، روش و برنامه انجام میشود. هدف اساسی در این نوع تحقیقات تدوین با تهیه برنامه ها، طرح ها و امثال آن است.
ب) تحقیقات بر حسب نحوه گردآوری داده ها
تحقیقات علمی را بر اساس چگونگی به دست آوردن داده های مورد نیاز تحقیق (طرح تحقیق) می توان به دسته های زیر تقسیم کرد:
۱-تحقیق توصیفی(غیر آزمایشی): تحقیق توصیفی شامل مجموعه روشهایی است که هدف آن ها توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است. اجرای تحقیق توصیفی می تواند صرفا برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیمگیری باشد.
تحقیق توصیفی را می توان به دسته های زیر تقسیم کرد:
۱-تحقیق پیمایشی ۲-تحقیق همبستگی ۳-اقدام پژوهی ۴- بررسی موردی ۵- تحقیق پس-رویدادی
۲-تحقیق آزمایشی:به منظور برقراری رابطه علت – معلولی میان دو یا چند متغیر از طرح های آزمایشی استفاده میشود.
از آن جا که پژوهش حاضر به توصیف آن چه که هست یا به عبارتی به توصیف شرایط موجود بدون دخل،تصرف، الزام و توصیه می پردازد و با توجه به آن که قضاوت های ارزشی در این تحقیق کم رنگ می نماید ، پژوهش حاضر در زمره تحقیقات توصیفی حسابداری قرار می گیرد. به علاوه با توجه به اینکه از اطلاعات تاریخی در آزمون فرضیه های آن استفاده شده است در گروه تحقیقات غیرآزمایشی (شبه آزمایشی) طبقه بندی می گردد. همچنین از آن جا که هدف از انجام این تحقیق بررسی رابطه بین رتبهبندی شرکتها و میزان افشای اختیاری آنها است و نظر به ماهیت و روشی که در این مطالعه استفاده می شود نوعی تحقیق توصیفی- هم بستگی به شمار می رود.