کانادا:
از سال ۱۹۹۸ نظام تشویق و تنبیه برقرار شده و مدیرانی که به نتایج مورد انتظار رسیده اند مورد تشویق قرار گرفته اند.خزانه داری در چارچوب مدیریتی خاص برای مدیران مالی تعیین و ابلاغ کرده‌است.مدرسه خدمات عمومی کانادا دوره های متعددی برای آموزش این نظام برگزار کرده‌است.از سال ۲۰۰۳ چارچوب خاصی تحت عنوان پاسخ‌گویی مدیران تهیه و ارائه شده است.دولت تأکید زیادی بر مرتبط ساختن مخارج با نتایج در امر برنامه ریزی ، گزارش دهی داخلی و گزارش به مجلس داد(آقایی و سیف اللهی ۱۳۸۶).
تانزانیا :
اصلاح خدمات عمومی به منظور تمرکز بر نتایج و مدیریت مبتنی بر نتایج، تدوین برنامه اصلاحات در جهت کاهش فقر و ریشه کنی آن، انجام اصلاحات در مدیریت مالیه عمومی، برنامه اصلاحات در بخش های اقتصادی ، حقوقی ، کشاورزی ، بهداشت ، آموزش و راه اجرا نموده است(آقایی و سیف اللهی ۱۳۸۶).
آمریکا :
برنامه ریزی استراتژیک در جهت تعیین وظایف و مأموریت های بلند مدت دستگاه های اجرایی، اندازه گیری عملکرد و ارسال به دفتر مدیریت و بودجه و سپس ارسال پس از بررسی دفتر به کنگره تلفیق بودجه و عملکرد که یکی از ۵ نوآوری دولت می‌باشد که مورد تأکید بوده است(آقایی و سیف اللهی ۱۳۸۶).
اوگاندا :
اصلاح بخش عمومی بر اساس مدیریت بر مبنای نتایج و بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد و تلاش برای آموزش مدیران، بخش های اقتصادی سیاست ها و طرح های سرمایه گذاری خود را با شخص های عملکرد شفاف به اجرا درآورده اند، دولت و بخش خصوصی در اجرای پروژه های مشترک سیاست های تامین منابع خود را برای دستیابی به نتایج مورد نظر ساماندهی کرده‌اند، بودجه محدود دولت در پی ارتقای کارایی و اثربخشی بوده است، اعتبارات مناطق افزایش مستمری داشته و سهم این مناطق در کل اعتبارات بودجه دولت به ۴۰% رسیده است(آقایی و سیف اللهی ۱۳۸۶).
انگلیس :
اجرای برنامه مخارج موجب پاسخ‌گویی بهتر دولت و مجلس شده است. کیفیت و کمیت گزارش های عملکرد ارتقا یافته و در چارچوب برنامه میان مدت مخارج تخصیص منابع با اثربخشی مهم تری صورت گرفته است، هیچ گونه تنبیه برای مدیرانی که اهداف مورد نظر را محقق نکرده اند وجود ندارد، عملکرد برنامه دولت دو بار در سال انجام می‌گیرد و روسای دستگاه های اجرایی در مقابل وظایف خود پاسخگو بوده اند، عملکرد دوره گذشته دستگاه های اجرای ملاک تخصیص اعتبارات قرار گرفته است(آقایی و سیف اللهی ۱۳۸۶).
هلند :
قانونگذاری شفاف تر و کاربردی تر برای استفاده کنندگان، برگزاری دوره های مختلف از طریق دانشکده دولتی مالیه عمومی و بودجه ریزی، برگزاری همایش ها و کارگاه های آموزشی متعدد و انتشار مقالات مختلف، استقرار نظام تشویقی برای پیشگامان نظام جدید، دادن اولویت بیشتر به نظام ارزشیابی بودجه دولت(آقایی و سیف اللهی ۱۳۸۶).
مصر :
از زمان شروع اجرای نظام ماهانه دو جلسه در وزارت دارایی با شرکت کارشناسان ذیربط برگزار شده است. مدیران میانی دستگاه های اجرایی نیز مشارکت فعالی در این زمینه داشته اند. نتایج اجرایی بودجه ریزی بر مبنای عملکرد در وزارت خانه های نمونه یاد شده مورد ارزشیابی قرار گرفته است. (آقایی و سیف اللهی ۱۳۸۶).
۲-۵ نظام بودجه ریزی عملیاتی در ایران:
۲-۵-۱ فلسفه و اهمیت بودجه ریزی عملیاتی در ایران:
روش تهیه بودجه سنواتی دولت در ایران ، عقب افتاده و ناقص است و نیاز به اصلاحات اساسی دارد. ساختار بودجه ، اکنون به گونه ای است که به راحتی هزینه ساز است. در شیوه بودجه ریزی رایج در دستگاه های دولتی در ایران ، فعلا حفظ سقف هزینه ها مطرح است. یعنی این که ، هر دستگاه بودجه سال جاری خود را معیار قرار می‌دهد و سپس ، بدون انجام هر گونه ارزیابی از عملکرد خود و این که هزینه واقعی هر واحد از تولید کالا یا خدمات آن عملا چقدر تمام می شود ، با در نظر گرفتن نرخ تورم در کشور و سایر متغیرهای احتمالی در هزینه ها ، درصدی را به درآمدها و هزینه های سال جاری اضافه می‌کنند و به عنوان پیش‌بینی بودجه سال آینده خود به دولت ارائه می‌دهد. زیان ناشی از روش متداول در این است که اگر دستگاهی در گذشته بودجه زیادتری نسبت به نیازهای واقعی خود از بودجه کل کشور می گرفت ، سال آینده نیز زیادتر خواهد گرفت و به همین اندازه مردم را از برخوردار شدن از کالا و خدمات دستگاه های دیگر با بودجه کمتر ، محروم خواهد ساخت(کرباسیان ۱۳۷۸).
در بودجه دستگاه های دولتی ایران ، استمرار حیات دستگاه‌ها مطرح است نه ضرورت های واقعی جامعه ، لذا بررسی موضوعاتی از قبیل هدف یا اهداف و فلسفه وجودی و توجیهات قانونی ناظر بر تهیه بودجه و عملیاتی برای دستگاه های دولتی مورد توجه و بازنگری قرار نمی گیرد و به این موضوع پرداخته نمی شود که آیا با توجه به عملکرد دستگاه های دولتی ، که در بودجه مذبور با شفافیت و وضوح کامل تجلی می‌یابد ، ادامه حیات دستگاه دولتی خاصی به صورت فعلی می‌تواند نیازهای اجتماعی اعلام شده در اهداف آن را برآورده کند. به عبارت دیگر هرگز به این امر توجه نمی شود که باید واحد کار دستگاه تعریف شود و بر حسب آن عملکرد دستگاه به عدد و رقم تبدیل گردد و هزینه های واقعی ناشی از هر واحد کار آن دستگاه مورد محاسبه قرار گیرد(کرباسیان ۱۳۷۸).
با توجه به اینکه در سنوات قبل بودجه در ایران از نظام برنامه های تبعیت می کرده و تهیه بودجه برنامه ای مقدمه بودجه عملیاتی محسوب می شود. همچنین در مقام مقایسه بودجه عملیاتی با بودجه برنامه ای نیز می توان بیان داشت که بودجه برنامه ای فقط به منظور راهنمایی مدیران سازمان های دولتی در اداره امور عمومی و اخذ تصمیم ، مفید واقع می شود. در حالی که بودجه عملیاتی علاوه بر راهنمایی ، عملکرد کلیه واحدهای سازمانی و کارکنا مؤسسات و ادارات دولتی را نیز کنترل می‌کند(احمدی ۱۳۸۷).
بودجه ریزی عملیاتی ، دولت را قادر به پاسخ‌گویی بهتر به مردم می‌سازد. دولت می‌تواند درباره برنامه های خود به مردم توضیح دهد که مثلا کدام پول را صرف ایجاد چه اهدافی و با کدام کیفیت هایی نموده است و نتایج به دست آمده کدا مند(احمدی ۱۳۸۷).
همین طور دستگاه های دولتی می‌توانند اعمال مدیریت بهتری در انجام برنامه ها بنمایند و کیفیت کالاها و خدمات را بالاتر ببرند. در شرایط مطلوب ، هدف آن است که دستگاه های دولتی بتوانند از هر یک ریال هزینه انجام شده حداکثر استفاده را به نفع مردم کسب کنند. می توان به جرات اذعان داشت که بودجه ریزی عملیاتی این نیاز را بهتر برآورده می‌سازد (احمدی ۱۳۸۷).
۲-۵-۲ سیر تحولات نظام بودجه ریزی در ایران :
تاریخ بودجه ریزی در ایران به حدود ۱۰۰ سال قبل بر می‌گردد. اولین بودجه ریزی در ایران در سال ۱۲۸۹ هجری شمسی و بر اساس قانون اساسی سال ۱۲۸۵ به طور سنتی تهیه و اجرا شد . سپس تا سال ۱۳۳۹ هیچگونه تغییر مهم و اساسی در ساختار بودجه سنتی و متداول به وجود نیامد. در این سال دفتر نخست وزیری سابق ، مطالعاتی را در زمینه بودجه ریزی برنامه ای شروع کرد (قدیری اصل ۱۳۶۶).
