صنعت و هنر بافندگی ایران پس از تجربه ای طولانی سرانجام با حکومت ملی ایران دوره ساسانی و با اقتدار و همت پادشاهان اوایل دوره ساسانی چون اردشیر و شاپورها به بار می نشیند و طرح ها، رنگ ها و نقش های ملی ایران بر بستر بافته ها نیز جان می گیرد. و بافته های دوره ساسانی به مظهری از ذوق و اندیشه ایرانی تبدیل می شود و رشدآن متناسب و هماهنگ با جریانات سیاسی و فرهنگی و اقتصادی به حرکت خود ادامه می دهد.
سیر تحول اندیشه های مردم ایران در دوره ساسانی تنها از طریق آرمانهای سیاسی و دینی آن ها دانسته نمی شود بلکه از طرح ها و نقوش پوشاک آنها نیز می تواند به فهم بهتر آرمانهای آنان کمک کند. آنگاه که اطلاعات ما بدلیل کمبود مواد شناسی درباره جنبه های مختلف تمدن مردم کم باشد با نگاه به فن بافندگی، طرح ها و نقوش پیچیده آنها که با مهارتی خاص همراه است می توان استنباط کرد که جامعه عصر ساسانی بسیار پر مشغله بوده و مردم از سطح زندگی پیشرفته ای برخودار بوده اند.
طرح ها و نقوش بافته های ساسانی فوق العاده زیبا و پرجلوه بوده و همین ویژگی سبب شهرت آن شده است.
فصل اول
معرفی حجاری های طاق بستان و اهمیت آن در شناخت نقوش و طرحهای پارچه های ساسانی
۱-معرفی و شرح صحنه های حجاری های طاق بستان:
نام طاق بستان برگرفته از نام دهکده طاق بستان یا طاق وستام= طاق گستهم (معین ج ۵ ص ۱۰۶) که در راه قدیم سنندج به کرمانشاه، بین گاوبند و کرمانشاه و در حدود ۵/۷ کیلومتری شهر کرمانشاه و در ۱۴۳ کیلومتری شهر سنندج قرار گرفته که پشت به ارتفاعات کوه پروه و رو به جاده نامدار ابریشم و دشت بزرگ ماهیدشت دارد. در دامنه این کوه یک نقش برجسته و دو طاق کوچک و بزرگ از دوران ساسانی باقی مانده است که یکی از مهمترین و بی نظیرترین صحنه های هنر حجاری و پیکر تراشی این عصر را ارائه می دهد. حجاری های طاق بستان شامل سه قسمت است که بترتیب شرح داده می شود.
الف: نقش اردشیر دوم
نفش برجسته مراسم تاج گذاری اردشیر دوم ^[۱] این نفش یک صحنه پیمان مذهبی است که در آن مظهر اهور مزدا در سمت راست قرار گرفته و حلقه اهدای منصب که روبان های مواجی به آن گره خورده به شاه اهداء می کند. در سمت چپ شاه، مظهر ایزد مهر ایستاده و انواری از سر او ساطع است و دسته گیاهی که به شاخه های برسم تعبیر کرده اند در دست گرفته است. لباس هر سه نقش، کوتاه تا زانو است و انتهای شلوارها بوسیله روبانی به کف پا بسته شده است. شخصی در زیر پای پادشاه و مظهر اهور مزدا افتاده است.
ب: نقش شاپور دوم و سوم
در سمت چپ نقش برجسته اردشیر دوم طاق کوچک قرار دارد. این طاق ۱۲ پا عمق و ۱۹ پا عرض و ۱۷ پا ارتفاع دارد. این طاق بوسیله شاپور سوم^[۲] ساخته شده که در دیوار مقابل طاق (انتهای طاق) نقش شاپورها حجاری شده است. در این حجاری نقش شاپور دوم (شاپور بزرگ یا شاپور ذولا کتاف ۳۱۰ تا ۳۷۹ میلادی) در سمت راست و شاپور سوم فرزندش (۳۸۳ تا ۳۸۸ میلادی) در سمت چپ نمایش داده است که روبروی یکدیگر قرار گرفته اندو نقوش از روبرو حجاری گردیده ولی چهره هایشان بطرف یکدیگر برگشته و همدیگر را می نگرند. دست های دو نقش بر روی قبضه شمشیر بلندشان قرار گرفته است. تاج شاپور دوم کنگره دار و نظیر تاج شاپور اول است ولی تاج شاپور سوم به مرور زمان آسیب دیده و قابل شناسائی و بازسازی نیست.
دو کتیبه به خط پهلوی در دو سمت راست و چپ این دو نقش برای معرفی آن نوشته شده است. کتیبه سمت راست شامل نه سطر بدین مضمون است:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

این پیکر مزدا پرست خداوندگان شاهپور شاهنشاه ایران و غیر ایران از نژاد پاک آسمانی زاده خدایان پسر مزداپرست خداوندگار شاهنشاه ایران و غیر ایران از نژاد آسمانی زاده خدایان، پسر مزداپرست خداوندگار هرمزشاه ایران و غیر ایران از نژاد پاک آسمانی نوه خداوندگار نرسی شاه شاهان و کتیبه سمت چپ در ۱۳ سطر بدین مضمون: این پیکر مزداپرست خداوند شاه ایران و غیر ایران از نژاد آسمانی زاده خدایان، پسر مزداپرست شاه پور شاهنشاه ایران و غیر ایران از نژاد آسمانی، زاده خدایان نوه خداوندگار هرمز شاهنشاه.
شاید انگیزه ایجاد این حجاری توسط شاپور سوم، بر اساس جنبه های سیاسی استوار باشد، زیرا وی این صحنه را در کنار صحنه تاج گذاری عمویش اردشیر سوم، ایجاد کرده تا حقانیت پادشاهی خود را که بوسیله وی غضب شده بود، در کنار پدرش شاپور دوم، به اثبات برساند.
ج: نقش های طاق بزرگ ( اعطای منصب خسرو پرویز، خسرو سوار بر اسب، شکار گراز و گوزن):
طاق بزرگ یا طاق خسرو دوم^[۳] که در کنار طاق کوچک و در سمت چپ آن قرار دارد، توسط خسرو پرویز که در طی سالهای ۵۹۰ تا ۶۲۸ میلادی سلطنت می کرد ایجاد شده است. این طاق ۲۹ پا عمق و ۲۴ پا عرض و ۵۰ پا ارتفاع دارد.
ظاهرا این پادشاه در نظر داشته است در این محل مجموعه ای از طاق نماهای سه ایوانی ایجاد نماید که شامل طاق بزرگی در وسط و دو طاق نمای کوچک در طرفین آن باشد. وجود طاق شاهپور در سمت راست طاق بزرگ، این نظررا تایید می کند. ولی بنظر می رسد بنای طاق نمای کوچک سمت چپ به دلائلی نامعلوم متوقف شده و هرگز به انجام نرسیده است.
دیوار مقابل طاق بزرگ به صورت افقی به دو بخش شده و بر دو دیواره جانبی آن دو صحنه شکار حجاری شده است. صحنه بالا در دیوار مقابل نشان دهنده مجلس اعطای سلطنت است. در این نقش خسروپرویز در و سط ایستاده و در دست او حلقه منصب سلطنت با روبان های مواج است که از طرف مظهر اهورمزدا که در طرف راست ایستاده به او اعطاء می شود. در پشت خسرو پرویز بانوی ناهید رب النوع فراوانی و برکت قرار دارد که با یک دست حلقه مشابهی را به پادشاه اهدا می کند و در دست دیگر سبویی دارد.
در بخش زیر این صحنه، شهریار ساسانی خسرو پرویز که بر اسبل پیکر خود (شبدیز) سوار است و سپر و نیزه بلندی در دست و تیردانی بر کمر دارد، در لباس کامل رزم با کلاهخود و زره حجاری شده است. این حجاری در عین ظرفت از حالنی رعب آور برخوردار است و ۴ متر ارتفاع دارد. این پادشاه زره پوش سوار بر اسب بقدری باشکوه حجاری شده که یادآور ترکیب های دقیق زره پوش های سوار کاران واقعی آن دوران است و درخشش بدنهای متحرکی را که با ورقه های بدقت تناسب یافته آهن پوشیده می شد نشان می دهد که چشم کسانی را که به سویشان نگاه می کردند می ساخته است و اسب ها نیز با پوشش هائی از چرم محافظت می شده اند.
در این حجاری تنها قسمت بسیار ناچیزی از خود شاه را می توان دید. از آنجائی که سر و قسمت جلوی اسل نیز با اسباب و اسلحه پوشیده شده است، این نقش در مجموع توده نیرومندی را تشکیل می داد که تاثیرتهدید آمیز آن بوسیله امییانوس (مورخ رومی) ثبت شده است . . . ریزه کارهای این نقش برجسته عبارتند از تک حبقه ها در بافت زره، کلاهخود با یک حلقه تاج، گل زرت با طرح پرتو افکن در مرکز رویه سپر و منگوله ها در ساز و برگ اسب . . . این سوار کار یک بار دیگر شوالیه های قرن وسطی در اروپا را به یاد می آورد. علی رغم اختلاف عظیم زمانی، این ارتباط بصری کاملا اتفاقی نیست، زیرا شوالیه های قرون وسطی در جریان جنگ های صلیبی بسیاری از سنتهای خاورمیانه را جذب کردند.
در دو طرف بدنه متقابل غار، دو صحنه شکار توسط خسرو پرویز نشان داده شده است. در بدنه سمت چپ صحنه شکار گراز در مردابی نشان داده شده است که با دسته های نی و تیرک های چوبی بر چین بندی شده است. درون مرداب را انبوه نی ها پوشانده است و در آن دسته های گراز، ماهی ها و پرندگان دیده می شوند. در سمت چپ صحنخ رم دهندگانی را نشان می دهد که مجموعا بر روی ۱۲ فیل در ۵ ردیف عمودی سوار هستند. دو ردیف بالا و پائین در هر یک سه فیل و بقیه در هر ردیف دو فیل را نشان می دهد. هر رویف یک سر دسته عملیات را رهبری می کند و خدمه گرازها را رم می دهند. پشت هر یک از فیل سر دسته سوار بر آن است یکنفر نیز که در رکاب فیل نشسته است فیل ها را به حرکت وا می دارد. در بالای صحنه و نیز در پشت قایق شاه، دو قایق پاروئی در حال حرکت است. در قایق بالا پنج خدمه ایستاده، در حال کف زدن هستند و در قایف پشت سر شاه پنج زن در حال نواختن چنگ می باشند. در قایق بالا دو پارو زن در طرفین و در قایق پشت سر شاه فقط یک پارو زن دیده می شود. در مرکز صحنه پادشاه در حال ایستاده در درون قایقی در حال حرکت میباشد با تیر و کمان به سمت دو گرازی که به او حمله ور شده اند، نشانه می رود.
در دورن قایق شاه تصویر چهار نفر دیگر دیده می شود. دو نفر از آنها پارو زن ها جلو و عقب قایق هستند. ملازمی که تیری برای دادن به شاه در دست دارد در سنت چش وی ایستاده است و نفر چهارم چمگ نوازی است که در سمت راست شاه، نشسته است.
در سمت راست صحنه، پایان شکار شاه به تصویر کشیده شده است. پادشاه در همان قایق ایستاده و کمان را که زه آن باز است با دست چپ نگاه داشته است و این امر علامت آن است که شکار خاتمه یافته است. در اینجا دور سر شاه را هاله احاطه کرده است.
پنج فیل سوار نیز در حال جمع آوری گرازهای شکار شده هستند. این عمل با کمک خرطوم های فیل ها انجام می شود و خدمه سوار بر فیل ها با گرزهای خود گرازها را کاملا بی جان می کنند.
در سمت راست خارج این صحنه یک حاشیه عمودی صحنه شکار را به اتمام می رساند. در نیمه فوقانی این حاشیه گرازهای شکار شده بر روی پنج فیل که در سه ردیف نمایش داده شده اند با بندهائی بسته می شوند. در آخذین صحنه که نیمه تحتانی را پر کرده است، گرازها از روی فیل ها بر زمین گذاشته شده اند و خدمه در کنار گرازها در حال انجام کاری هستند که احتمالا قطعه قطعه کردن و آماده سازی آنها برای تهیه خوراک است. صحنه شکار گوزن (تصویر شماره ۱)
در بدنه سمت راست طاق مزبور شکارگاه دیگری به تصویر در آمده است که در آن پادشاه در حال شکار گوزن است. در قسمت وسط این نقش، شکارگاه بوسیله یک دیوار مستطیل شکل محصور شده است. در این نقش برجسته شاه در سه حالت تصویر شده است.
بخش ۲- طرح و نقش جامه ها در صحنه شکار
الف- معرفی گروه ها و لباس هر گروه در صحنه شکار گراز (طبق جدول شماره ۱)
از آنجا که تصاویر موجود بر روی نقش برجسته صحنه شکار گراز بر اساس نقشی که دارند به چند گروه مجزا تقسیم می شوند. بررسی جداگانه گروه هایی که در آنها افراد لباسهای مشابهی به تن دارند، منطقی است. افراد در این صحنه لباس های طرح پوشیده اند و به گروه های زیر تقسیم می شوند:
گروه اول:فیل سواران
در حاشیه سمت چپ ۵ سر دسته سوار در ۵ ردیف( هر ردیف مرکب از ۳ فیل) از نقطه ای دور گرازها را به سمت راست و مرکز شکارگاه به جلو می رمانند.
گروه دوم: قایق رقصندگان
در سمت چپ و در بالای صحنه و در مقابل اولین ردیف فیل سواران ۵ رقصنده در دورن قایقی ایستاده و به سمت جلو در حرکتند.
گروه سوم: قایق نوازندگان
در سمت چپ صحنه در پشت سر قایق شاه، زنان نوازنده که در درون قایقی نشسته اند به سمت جلو و مرکز صحنه در حرکتند. این قایق مجدداً در سمت راست صحنه و در جلو قایق شاه در همان حالت قبل ظاهر می شود.
گروه چهارم: قایق شاه
در مرکز صحنه شاه و خدمه او در دورن قایقی که به سمت جلو در حرکت است دیده می شوند. قایق شاه مجددا در سمت راست صحنه کشیده کاری شده است. همه این تصاویر دارای نقش مهمی هستند و نقاط اصلی و مرکزی صحنه حجاری را اشغال کرده اند. در هر گروه تصاویر در حالت و سبک مشابه ظاهر می شوند. علاوه بر گروه هایی که در بالا ذکر شدند، گروه دیگری وجود دارد که عبارت از قایقرانان، تصاویر کسانی که با گرازها می جنگند و کسانی که برای جنگ با آنها آماده می شوند. این افراد کت بلندی تا سر زانو از پارچه ساده و کمربندی که بر روی آن بسته اند به تن دارند. هر کدام از تصاویر این گروه بطور متفاوتی و با حالت زنده و روح داری ترسیم شده اند. جدول شماره ۱ به طرح های ارائه شده در صحنه شکار گراز، نظم بخشیده است خدمه مرد بالاپوشی به سبک لباس یکپارچه (یک تکه) پوشیده اند و کمربندی به کمر بسته اند. این بالاپوش یقه ایستاده باریک و آتین های چسبانی دارد سر آستین ها با طرح های تزئینی آرایش شده اند. در بعضی موارد مستطیل باریکی روی شانه را تزئین نموده است و آویزهایی از زیور آْلات کمربند، تزئینات وسط کمربند، دو طرف بدن و حاشیه، به لباس اضافه شده است. شلوار رم دهنده های گراز به علت سوار بودن بر فیل کاملا قابل رویت نیست. خدمه ای که بر قایق شاه سوار هستند، لباسی با طرح های تزئینی بسیار پیچیده و تجملاتی به تن دارند. این طرح ها، بصورنت کلی و یا جزئی دقیق هستندو لباس خدمه ایستاده دیگر تزئینات زیادی ندارد و لباس افراد رم دهنده نسبتا ساده و بدون طرح است. شاه نیز مانند خدمه اش خفتان یک تکه ای با کمربند و شلوار پوشیده است. این خفتان یقه ایستاده باریکی دارد.
آستین های آن چسبان است و دو طرف لباس چاک دار است. دایره های متوالی زینت بخش گردنبند، آویزهای کمربند و لبه سر آستین ها و حاشیه لباس است. روی خفتان (شامل بالاتنه و پائین تنه و آستین ها) را گل های چهار پر درون داره پوشانده است. هفت سیمرغ نیز در میان گل ها دیده می شود، و در روی شلوار نیز دو سیمرغ دیده می شود. زنان نوازنده جامه بلندی در زیر بالا پوش پوشیده اند که گل های چهارپر کوچکی از شانه راست تا پایین آرنج آنها را پوشانده است.
روی سر آستین دست راست طرح های تزئینی دیده می شود. بالاپوش با چین های بسیار و از جنس پارچه نرم، شانه چپ تا قسمت پائین بدن را پوشانده است. طرح مستطیل شکلی که با دوایر متوالی احاطه شده، روی قسمت ران بالاپوش حکاکی شده است. گاهی اوقات روی یقه گرد و تقریبا شل جامه ها طرح دایره ها کوچکی دیده می شود و در قسمت مرکزی آن دو ردیف تزئینات عمودی قرار دارد. این نوازندگان در لباس زنانه خود و بت اضافاتی چون گردنبند بزرگ گل سر و گوشواره زنانی پر زرق و برق و آراسته به نظر می رسند.
ب- لباس سردسته های رم دهنده فیل سوار:
افراد رم دهنده، فیل سئار در ۵ ردیف در حاشیه سمت چپ نشان داده شده اند. ردیف A-5 و A-1 (ردیف اول و پائین) گروهی مشتمل بر پنج رم دهنده را نشان می دهند و ردیف های A-2,A-3,A-4 متشکل از چهار نفر هستند.
سردسته درهر ردیف ملبس به جامه طرح دار است و بزرگتر از دیگر افراد رم دهنده آن ردیف ترسیم شده است. بالاتنه سردسته از روبرو است و پائین تنه سمت راست او که از پهلو نشان داده شده دارای حالت راست و عمودی است و فیل سوار؛ دست راست خود را تا سطح کمر بالا آورده است. تا آنجا که سردسته ها در قایق ننشسته بلکه فیل سوار هستند. بالاپوش بلندی تا روی زانو پوشیده اند و کفش و شلوارشان دیده می شود. روی یقه گرد و ایستاده بالاپوش فیل سوارها و شانه های انها، طرح های تزئینی به چشم می خورد.
یقه و سرآستین های سردسته ردیف دوم A-2 از بالا به عقب آسیب دیدگی شدید روی شانه کاملا قابل تشخیص نیست. موتیف های پرنده در این ردیف، همگی به سمت راست نگاه می کنند. آنها بزرگتر از پرنده های ردیف A-1 از بالا تصویر شده اند ولی پرهای دم آنها بلندتر است. بنظر می رسد این پرنده ها بطور زیگزاگ قرار گرفته اند و نه در خطی افقی. طول پرهای دم آنها متفاوت است. علت آن احتمالا مساوی نبودن فضای محدود تزئینات برای هر پرنده است. روی لباس سوار (سردسته) پرنده بزرگی، مشابه پرنده ردیف اول A-1 کنده کاری شده است. روی بالاپوش سردسته ردیف سوم A-3 از بالا یک در میان طرح گل درون دایره و پرنده دایره وجود داردو. در حاشیه پائینی لباس نیز همان طرح بچشم می خورد. طرح گل که از روبرو ترسیم شده است، دارای سه گلبرگ نوک تیز و یک برگ سه شاخه در هر طرف است.
روی شلوار، نقش دو پرنده در حالی که پرهای بلند دمشان را بالا گرفته اند و در جهتی مخالف یکدیگر نگاه می کنند، دیده می شود. سردسته همچنین کمربندی با چهار آویز کمری بخود بسته است. شکل سردسته ردیف چهارم A-4 از بالا ناتمام است، و تنها خطوط لباس قابل رویت است. هیچ طرحی بطور دقیق و جزئی روی لباس او حکاکی نشده است. سردسته ردیف پنجم A-5 که آخرین فرد است، بالاپوشی با طرح های پرندگان در یک خط به تن دارد. طرح روی حاشیه لباس او نشان دهنده نقش گل شکفته ایی به شکل قلب است. تصور می شود که طرح های روی شانه و سرآستین نیز از موتیف های گل به شکل قلب باشد، ولی به علت خرابی سطحی، شانه و سرآستین سردسته به روشنی قابل مشاهده نیست و به همین علت تشخیص طرح های این قسمت دشوار است. روی پاپوش ها که بخشی از شلوار را پو شانده اند، طرح کروی پراکنده ای وجود دارد که کاملا و به روشنی دیده نمی شود. طرح های اصلی لباس سردسته ها، طرح نیمرخ مرغ های آبزیاست. این طرح ها مشابه یکدیگرند و الحاقات خاصی ندارند. اگر چه به علت کمبود فضا جهت جای دادن تزئینات اضافی بین نقوش پرندگان، این نقوش بطورنامنظمی روی لباس سردسته ها رسم شده اند، ولی بنظر می رسد که اکثرا در یک ردیف افقی قرار گرفته باشد، برای تعیین آن که آن پرنده ها نیز یک ردیف عمودی یا زیگزاگ را تشکیل می دهند نیاز به تحقیقات بیشتری است.
ج- لباس رقاصان ایستاده در قایق
در قایقی که در طول قسمت پر رزق و برق سمت چپ بالا نشان داده شده، پنج خدمه مرد و دو قایقران در دو سر قایق دیده می شود. خدمه چهره خود را کمی بالا و بطرف راست گرفته اند. آنها دستهایشان را تا سطح شانه های چپ خود بالا آورده اند و دست چپ خود را به آرامی گرد کرده اند. شکل دست راست انها دراثر تخریب نامشخص است ۳ سر آنها در مقایسه با اشکال دیگر همان صحنه، استثنائا بخوبی حفظ شده است، بطوری که حتی صورت ایشان نیز مشهود است، رقاصان ریش و سیبل دارند و دارای چشمان درشتی می باشند. موهای نیمه معجد ایشان به دو قسمت تقسیم شده است. یقه بالاپوش آنها ساده است.
روی نیم تنه پائینی آن ها دایره های متوالی، شکل نیم دایره ای را به وجود آورده اند. درون هر نیم دایره، طرح مجزایی دیده می شود. این نیم دایره ها از دو ردیف متوالی تشکیل شده اند و موتیف مربع های دوتایی آنها را در وسط قطع کرده است. این افراد دو نوع کمربند بخود بسته اند: یکی پهن تر و آویزهای روی آن دیده می شود و دیگری نواری دارد که به طور عمودی در جلو قرار گرفته است. فرد دوم از سمت چپ، کمربند نوع اول را بسته است و فرد جلویی کمربند دوم را به کمر دارد، کمربند چهارم از چپ، ترکیبی از این دو نوع است. بالاپوش آخرین نفر در سمت چپ B-1 (تصویر شماره ۵)، طرح متقارن دو خروس را که روبروی هم قرار گرفته اند را نشان می دهد. این دو خروس روی پایه ای مزین به دایره های متوالی ایستاده اند.
درون طرح نیم دایره پائین تنه این شخص گلی شبیه لاله و نیم رخ درختی گلدار با برگهای دراز نوک تیز دیده می شود. سر آْستین های او با نقش سه ردیف گلدار چهارپر تزئین شده است. کمربند او پر از دایره های متوالی است وقلاب تخم مرغی شکل آن بطور مورب به سمت چپ و به پائین آویزان است. فرد دوم از سمت چپ نیز بالاپوشی با موتیف های تزئینی یک جففت پرنده متقارن که روبروی هم ایستاده اند، به تن دارد. سرآستین دست چپ با نقش گل چهارپر دوران مربع، تزئین یافته استو گلهای چهارپر مشابه درون لوزی، در نیم دایره های سمت راست پائین تنه دیده می شود.
در هر طرف از قلاب کمربند، سه آویز، آویخته شده است(B-2) طرح بالاپوش فرد سوم از سمت چپ، پرنده هایی را در یک خط نشان می دهد. این پرنده ها رو به سمت راست دارند. گلهای داوودی شانزده پری روی ران و درون نیم دایره پائین تنه او دیده می شود. بنظر می رسد روی سرآستین های او نیز گلهای داوودی وجود داشته باشند، ولی بدرستی قابل مشاهده نیست.(B-3)
طرح بالاپوش فرد چهارم (B-4) از سمت چپ، دارای نقش متقارن یک جفت طاووس روبروی هم است. هر کدام از طاووس ها سه تاج دارند و پرهای بلند دم آنها به شکل دایره پیچ خورده است. گلهای چهارپر دوتایی درون نیم دایره پائین تنه حکاکی شده است. در هر طرف کمربند او، سه آویز، آویزان است. نواری که به طور عمودی در قسمت وسط کمربند آویزان است. ادامه طرح گل های چهارپر را نشان می دهد و بین آنها، نقوش کروی کوچکی وجود دارد. بنظر می رسد که قسمت بالای نوار کمربند تا شده باشد، بطوری که تنها نیمی از نقش که چهارپر را می توان روی کمربند دید. طرح روی سرآستین ها قابل تشخیص نیست. نفر پنجم از چپ کلاه استوانه ای متقارن دو پرنده ساده قرار گرفته است. درون نیم دایره پائین لباس، گیاه گلداری از نیم رخ دیده می شود. در روی نواری عمودی که در وسط کمربند او قرار دارد، می توان نقش گل های هشت پری را تشخیص داد که تنها نیمی از آنها رویت است. این نقش نیز مانند نقش لباس نفر چهارم در بالا تنه لباس رسم شده است.
تزئینات بالا پوش، خدمه این گروه، نقوش پرندگانی مشابه ای پرندگان گروه رم دهندهای گراز را نشان می دهد. در این جا پرندگان بزرگتر از نوع قبل هستند و موتیف های پیچیده تر و زیباتری از جمله نقش طاووس روی لباس دیده می شود. طرح های پرنده به صورت متقارن یا افقی است نوارهای عمودی کمربند و طرح نیم دایره قسمت پائین لباس خدمه در مقایسه با لباس افراد رم دهنده از تزئینات بیشتری برخوردار است.