برای مثال افزایشی در سودهای احتمالی شرکت به وجود آید یا رضایت و تمایل سرمایه گذاران برای تقبل ریسک کاهش یابد. در نتیجه هزینه سرمایه افزایش و Q کاهش خواهد یافت که این امر مستقل از سیاست‌های پولی است. البته نسبت Q مستقل از سیاست‌های پولی نیز تغییر می‌کند مثلاً زمانی که در برآورد سودهای آتی تغییر به وجود می‌آید، این موضوع به طور سیستماتیک به سایر متغیرهای اقتصاد ارتباط داده می‌شود. از طرفی شرکت‌هایی که تصمیمات سرمایه گذاری اتخاذ می‌کنند، نسبت به آگاهی از Q برای آن سرمایه گذاری خاص علاقه مند هستند و نسبت به میانگین Q برای شرکت‌ها یا برای کل اقتصاد علاقه و توجهی ندارند. .( نیکومرام وبنی مهد، ۱۳۸۸ )

۲-۴-۳- کاربردهای مالی شاخص Q توبین

اگر شرکت در موقعیت تعادلی باشد، مقدار Q نهایی (افزایش در دارائیهای شرکت / افزایش در ارزش بازار شرکت) آن برابر یک خواهد بود و در واقع تمام سرمایه گذاریهایی که بیش از مقدار هزینه شان به ارزش بنگاه اضافه می‌کنند، قبلاً انجام گرفته اند. به عبارتی سرمایه گذاری تا آنجا ادامه می‌یابد که Q نهایی به سطح عدد یک کاهش یابد. اگر وضعیت طوری باشد که Q نهایی بیشتر از یک باشد، شرکت سرمایه گذاری خود را جهت خرید و نصب ماشین آلات افزایش می‌دهد، ولی اگر Q نهایی کوچکتر از یک باشد، در این صورت شرکت باید موجودی سرمایه را از طریق عدم سرمایه گذاری و یا عدم انجام سرمایه گذاری جایگزینی کاهش دهد. (صالحی، ۱۳۸۰)

تأکیدی که در تئوری Q نهایی روی بازارهای مالی (بازار بورس سهام) صورت گرفته است به خاطر این است که اشخاص و یا شرکت‌ها برای انجام سرمایه گذاری در بخش حقیقی (سرمایه گذاری) با بخش مالی (اوراق قرضه و …) آزادند، ‌بنابرین‏ سرمایه گذاری با بازارهای مالی ارتباط تنگاتنگ دارد.

پس اگر Q متوسط شرکت (ارزش دارایی های شرکت / ارزش بازار شرکت) مورد نظر از سطح تعادلی آن کمتر باشد، بهتر است که به جای خرید ماشین آلات و انجام سرمایه گذاری در این زمینه، به خرید سهام سایر شرکت‌ها اقدام نماید و این بدان معنی است که بازار سهام تمایل دارد که ارزش همه شرکت‌ها را مساوی و معادل یکدیگر سازد به طوری که همه آن ها نسبت به شرکت‌های عمومی به طور یکسان عکس العمل نشان دهند.از طرف دیگر اگر Q شرکتی بزرگتر از یک باشد، ارزش بازار شرکت بزرگتر از ارزش جایگزینی آن خواهد بود. (صالحی، ۱۳۸۰)

اگر ورود شرکت‌ها به آن صنعت آزاد باشد، شرکت‌های دیگر از طریق خرید سهام سرمایه شرکت‌های موجود در آن صنعت، وارد صنعت خواهند شد. از آن جایی که در این صنعت خاص، ارزش بازار بیشتر از ارزش جایگزینی است، ارزش سرمایه گذاری شرکت‌های تازه وارد افزایش خواهد یافت، ‌بنابرین‏ با فرض عدم وجود موانع ورود و باقیماندن شرکت، با ورود شرکت‌های جدید، Q به سمت یک کاهش خواهد یافت، البته یک انحصارگر که می‌تواند مانع ورود دیگران شود. بدون برنامه ریزی درآمدهای انحصاری تحصیل خواهد کرد که مازاد بر بازده معمولی سرمایه به کار گرفته شده اش خواهد بود. بازار این درآمدها را سرمایه ای کرده و ارزش بازار شرکت از ارزش جایگزینی سهام سرمایه بیشتر خواهد شد. در نتیجه Q بالاتر از یک خواهد بود. (لانگ و استولز^[۷۰]، ۱۹۹۴)

‌بنابرین‏ وقتی نرخ Q بین صفر و یک باشد بدان معنا است که هزینه جایگزینی دارایی های شرکت بزرگتر از ارزش بازار شرکت است که این امر دلالت بر کم ارزش گذاری^[۷۱] سهام شرکت دارد و بالعکس وقتی مقدار Q بزرگتر از یک باشد دلیل بر گران بودن سهام شرکت نسبت به هزینه جایگزینی دارایی های شرکت می‌باشد.^[۷۲]

Q توبین بازتابی از تعدادی متغیر مانند دارایی های ثبت شده شرکت و انعکاس نظر بازار درباره شرکت می‌باشد. به عنوان مثال نظر تحلیل گران درباره چشم انداز شرکت یا گمانه زنیها و شایعات بازار را منعکس می‌کند.همچنین Q نهایی توبین، نرخ رشد تغییرات در ارزش شرکت بعد از اضافه شدن هزینه سرمایه برای سهام افزایش یافته از طریق سهام‌داران را اندازه می‌گیرد (برفکت و وایلز، ۱۹۹۴).

۲-۴-۴- مزایا و معایب Q توبین

به طور کلی نسبت Q توبین به ‌عنوان یک معیار تلفیقی (ترکیبی) ارزیابی عملکرد مالی شرکت‌ها از تقسیم ارزش بازار شرکت به ارزش جایگزینی دارایی های شرکت به دست می‌آید. با توجه به اینکه نسبت Q توبین خود دارای نسخه های متفاوتی بوده، در این تحقیق مدل Q ساده به کار گرفته شده که در مخرج کسر این نسبت از ارزش دفتری دارایی های شرکت استفاده گردیده است. از آنجا که هر معیار ارزیابی عملکرد دارای مزایا و معایبی است، این نسبت نیز از این امر مستثنی نمی باشد. به نظر می‌رسد از جمله معایب و مزایایی که می توان برای آن برشمرد عبارتند از:

معایب:

الف) محاسبه ارزش جایگزینی دارایی های شرکت مشکل است و در مواردی می‌تواند غیرممکن نیز باشد.

ب) تعیین ارزش بازار سهام شرکت‌هایی که عضو بورس اوراق بهادار نیستند و یا سهام شرکت‌هایی که عضو بورس اوراق بهادار هستند ولی سهامشان دادوستد نمی‌شود، مشکل است.

ج) در مخرج کسر این نسبت، دارایی های نامشهود شرکت در نظر گرفته نمی‌شود ‌بنابرین‏ عملکرد شرکتی که سرمایه گذاری زیادی در دارایی های نامشهود نموده است می‌تواند اغراق آمیز باشد.

مزایـا:

الف) سادگی در فهم برای استفاده کنندگان و تحلیلگران مالی.

ب) سهولت دسترسی به اطلاعات مورد نیاز جهت محاسبه این نسبت (در مدل Q ساده).