۱-۵- فرضیه تحقیق
با عنایت به این که در ایران تاکنون تحقیقی در خصوص تاثیر تکانه های جریان وجوه نقد بر ساختار دارایی و سرمایه صورت نگرفته است، مسئله اصلی تحقیق در قالب دو سوال به شرح زیر مطرح می شود:
۱- چـــــگونه شرکت ها وجوه نقد را تخصیص می‌دهند؟
۲- نحوه ی تخصیص وجوه نقد چه تاثیری بر روی ساختاردارایی و سرمایه دارد؟
برای پاسخ گویی به سوالات تحقیق و با توجه به هدف پژوهش مذبور بررسی می‌گردد که آیا متغیر (های ) مستقل توانایی توضیح و تبیین متغیر (های ) وابسته را دارند یا خیر؟ بر اساس بیان مسئله و اهداف تحقیق، فرضیه های تحقیق حاضر عبارتند از:
۱ – بین تکانه های جریان وجوه نقد (تغییرات وجوه نقد عملیاتی) با ساختار دارایی و سرمایه شرکتهای تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط معنی داری وجود ندارد.
۲ – بین تکانه های جریان وجوه نقد (تغییرات وجوه نقد عملیاتی) با ساختار دارایی و سرمایه شرکتهای تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط معنی داری وجود دارد.
لازم به ذکر است که در این پژوهش، منظور از تکانه های جریان وجوه نقد، تغییرات درجریان وجوه نقدعملیاتی است، که این تغییرات به طور سیستماتیک شناسایی وگزارش نشده اند. به عبارت دیگر، این تحقیق در صدد است که تاثیر تغییرات در وجوه نقد عملیاتی (تکانه های وجوه نقد عملیاتی) که به طور سیستماتیک شناسایی نشده اند، بر روی ساختار دارایی و سرمایه شرکتهای تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را در کـــوتاه مدت و بلند مــدت بررسی کند، تا بتوان میزان تاثیرپذیری وجوه نقد اضافی به وجود آمده، ناشی از تکانه های جریان وجوه نقد (تغییرات وجوه نقد عملیاتی) بر ساختار دارایی و سرمایه شرکت ها را تعیین نمود.
۱-۶- مبانی نظری فرضیه های تحقیق
به طور کلی در پاسخ به این سوال که چرا واحدهـای تجـاری مبادرت به تهیـه صورت جریان می‌کنند، گروهی معتقدند که صورت جریان وجوه نقد علاوه بر فعالیت‌های سرمایه گذاری در زمینه ی فعالیت‌های غیر سـرمـــایه گذاری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. گروهی دیگر معتقدند که صورت جریان وجوه نقد می‌تواند معرف نحوه ی تخصیص وجوه نقد مورد استفاده توسط شرکت‌ها در به کارگیری وجوه نقد باشد[۲۲].
اصولاً تغییر در جریان وجوه نقـد عملیاتی بر روی ساختـار دارایی و سرمایه شرکت‌ها از جمله وجـوه نقد نگهـداری شده، سرمـایه گذاری و تامین مالی خارجی تاثیر دارد، به گونه ای که افـزایش در وجـوه نقد عمـلیاتی شرکت‌ها در کوتا ه مدت موجب افزایـش پس انداز وکاهش تامین مالی خارجی و در بلند مدت باعث افزایش سرمایه گذاری و تامین مالی خارجی می‌گردد که ایـن امر خود منجر به تغییــر در دارایی و سرمایه شرکت‌ها به همان میزان می‌گردد[۱۸].
در بلند مدت شرکت‌ها از محل پس اندازها اقدام به سرمایه گذاری منطقی می نمایند ولـی به دلیل نا چیز بودن وجوه نقد نگهداری شده، جهت تامین منـــابع سرمایه گذاری دست به استقراض می‌زنند، که همین امر موجب افزایش تامین مالی خارجی می شود. شر کتها در کوتاه مدت یک بخش عمده ای از وجوه نقد پـس انداز شده را به جای پرداخـت سود سهـام یا انجام مخارج سرمایـه ای ترجیحاً به کاهش تامـین مالی در دوره جاری اختصاص می‌دهند، که این امر منجر به افزایش ظرفیت تامین مالی آتی می شود، به همین دلیل شر کتهـا قبل ازتخصیص دادن وجوه نقد برای فعـالیتهای سرمایه گذاری، اقدام به کاهش تامین مالی خارجی می نمایند[۲۱].
واژه تکانه به معنا ی شوک و تکان شدید[۱۳]، و در علم فیزیک به معنای حاصل ضرب جرم در سرعت (نیرو)است، به عبارت بهتر به میزان نیروی وارده به جسم، مقدار تکانه تعیین می شود. برای ربط دادن این موضوع با چارچوب حسابـداری می توان تغییـر در درآمد و سایر اجزای سرمایه که تغییر در دارایی را تبییـن می کننـد، با تکانـه مقایسـه کرد. به عبارت دیگـــر، تغیـیر در درآمد موجبات تغیـیر در سـرمایه را فراهم می‌سازد و تغییر در سرمایه باعـث تغییـر در دارایی واحـد تجاری می‌گردد، به عنوان مثال افزایـش درآمد دوره جاری نسبت به دوره قبل موجب افزایـش در سرمایه و بالطبع افزایش دارایی می شود[۱۴]، بنابرین تکــــانه وجه نقد به معنای تغییرات در وجوه نقد عملیاتی است که به طور سیتماتیک شناسایی نمی شوند.
درپاسخ به این سوال که تکانه جریان وجوه نقد چگونه برسا ختار دارایی و سر مایه اثر می‌گذارد، باید گفت که منابع وجـوه نقد عملیاتی ناشـی از تکانه وجوه نقد یک شرکت به شکل های مختلف می‌تواند بیـن فعالیت های سرمایـه گذاری، سود سهام و تامین مالی خارجی تخصیـص یابد، به عبارت دیگر، با توجه بـه رفتـار شرکتهـا در تخصیص وجوه نقد عملیاتی ساختار دارایی و سرمایه شرکت ها تغییر می‌یابد. به عنوان مثال تکانه وجوه نقد در کوتاه مدت موجب افزایش پس انداز و کاهش تامین مالی خارجی می شود، در این شرایط ساختار دارایی و سرمایه به همان میــزان تغییر می‌یابد. عکس العمل شرکت‌ها به تکانه های جریان وجوه نقد عملیـاتی به شرایط آن ها نیز بستگی دارد، این شرایط به عنوان محدودیت و یا عدم محدودیت مالی بیان شده است. محدودیت مالی معـرف عدم توانایی شرکت در پرداخت سود سهـام (یا رفتـــار پایین شرکت در پرداخت سود سهام)، عدم برداشت از پس اندازها و پایین بودن ارزش دفتری دارایی ها تعریف شده است.در شرایطی که شرکت‌ها موانع فوق الذکررا نداشته باشند، بیانگر عدم محدودیت مالی است[۲۲]. بنا براین انتخاب مدلی مناسب برای استفاده از تغییرات وجوه نقد ناشی از تکانه وجه نقد که سازگار با شرایط فوق باشد، می‌تواند تعیین کننده باشد. لذا تحقیق حاضر درصددآن است که مدلی را معرفی نماید که بیانگر نحوه ی تخصیص وجوه نقد مورد استفاده توسط شرکت ها یا همان رفـتار شرکت ها در شرایط محدودیت و عدم محدودیت مالی بر روی سرمایه گذاری و تامین مالی خارجی و به طور کلی بر روی ساختار دارایی و سرمایه شرکت ها باشد.
۱-۷- قلمرو تحقیق
هر تحقیقی باید دارای قلمرو و دامنه مشخصی باشد، تا محقق در تمامی مراحل پژوهش، بر موضوع تحقیق احاطه کافی داشته باشد، و بتواند نتایج حاصل از نمونه را برای جامعه تعمیم دهد.
قلمرو موضوعی تحقیق
این تحقیق به بررسی تاثیر تکانه های جریان وجوه نقد بر ساختار دارایی و سرمایه شرکتهای تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد.
قلمرو زمانی تحقیق
قلمرو زمانی این تحقیق از سال ۱۳۸۴ تا پایان سال ۱۳۸۶ را در بر می‌گیرد.
قلمرو مکانی تحقیق
قلمرو مکانی این تحقیق، شرکتهای سهامی (عام) پذیرفته شده در بورس اوراق بهـادار تهران می‌باشد.
۱-۸- تعریف واژه ها و اصطلاحات
صورت جریان وجوه نقد
یکی از صورت‌های مالی اساسی است که در آن تغییرات در وضعیت مالی نشان داده می شود، یعنی نشان دهنده جریان های ورود وجه نقد و جریان های خروجی وجه نقد می‌باشد [۴].
فعالیت‌های عملیاتی
نشان دهنده آثار وجوه نقد رویدادها و معاملات مؤثر بر تعیین سود خالص می‌باشد، یعنی شامل درآمد ها و هزینه های نقدی می‌باشد.
فعالیت‌های سرمایه گذاری
بیانگر آثار وجوه نقد رویدادها و معاملات مربوط به دارایی ها می‌باشد و مشتمل بر جریان ورود و خروج وجه نقد ناشی از این مبادلات است.
فعالیت‌های تامین مالی
