جدول ۲-۴ : زیر چرخه های مدیریت دانش
منبع
فاز ۱
فاز ۲
فاز ۳
فاز ۴
فاز ۵
فاز ۶
Bhatt
کسب
ذخیره
انتقال
خلق
کاربرد
Depres & Chauvel
خلق
دسته بندی
ذخیره
تسهیم/انتقال
استفاده مجدد
استنتاج
Gartner group
خلق
سازماندهی
تسخیر
دسترسی
استفاده
Davenport
تولید
کدگذاری
انتقال
Lee & Hong
کسب
گسترش
رسمی سازی
تسهیم
استفاده
Davenport&Prusak
پرورش
رشد
بهینه سازی
توانمند سازی
Nevis & Dibella
کسب
تسهیم
استفاده
Huber
کسب
انتشار
تفسیر
حافظه سازمانی
Ward & Aurum
تولید
کسب
شناسایی
وفق دادن
سازماندهی
توزیع
Nissen
تسخیر
سازماندهی
رسمی سازی
توزیع
استفاده
استنتاج
۲-۲-۹- مدل ها و نگرش های مدیریت دانش : ۲-۲-۹-۱- مدل نوناکا و تاکه اوچی :
نوناکا و تاکه اوچی [۱۲۱] در سال ۲۰۰۳ در تحقیقات خود به طور تلویحی دانش را به دو دسته آشکار
و پنهان تقسیم کرده‌است و بیان می‌کند که دانش سازمان از طریق تعامل اجتماعی میان دانش ضمنی و صریح توسعه می‌یابد و دانش به عنوان سرمایه اصلی سازمان مستلزم هماهنگی بین این دو نوع دانش می‌باشد. بر همین اساس آن ها بیان می‌کنند که دانش آشکار (صریح ) می‌تواند در قالب واژگان و اعداد بیان و به شکل داده ها ، فرمول ، مشخصات ، دستورالعمل ها و نظایر آن تسهیم شود . این نوع دانش می‌تواند به آسانی کدگذاری شود و به سادگی بین افراد به طور رسمی و نظام مند منتقل شود . از طرف دیگر دانش پنهان (ضمنی) در ذهن افراد موجود است و به طور عمیق در اقدامات ، تجارب ، ارزش ها و مطلوب های افراد می‌باشد . مدل های ذهنی ، شهود و تصورات در این حوزه از دانش قرار می گیرند .
نوناکا و تاکه اوچی چهار نوع راهبرد خلق و تبدیل دانش های صریح و ضمنی در سازمان ها را ارائه نموده اند ( نوناکا و تاکه اوچی ، ۲۰۰۳ ) که عبارتند از :
اجتماعی کردن
دانش ضمنی
دانش صریح
دانش صریح
دانش ضمنی
با
ترکیب
درونی سازی
بیرونی سازی
شکل ۲-۶: مدل دانش ضمنی و صریح نوناکا و تاکه اوچی
الف ) راهبرد اجتماعی کردن (دانش ضمنی به دانش ضمنی) :
در این راهبرد دانش ضمنی یا پنهان انتقال می‌یابد و مجددا به دانش پنهان تبدیل می شود . در راهبرد اجتماعی سازی ، افراد تجارب و مدل های ذهنی خود را جهت بهبود دانش ، با دیگران به اشتراک می‌گذارند . این فرایند شامل دستیابی افراد به درک متقابل از طریق تعاملات اجتماعی چهره به چهره ، تسهیم دیدگاه ها ، هم اندیشی ، تعاملات حمایت گری و غیره می‌باشد . زمانی که افراد مستقیما” دانش ضمنی خودرا با دیگران به اشتراک می‌گذارند در جامعه پذیری ، رابطه ای نزدیک میان دو فرد به وجود می‌آید که ضمن آن ، دانش نهفته غنی تر از طریق مشارکت ذهنی در آنان به وجود می‌آید ( الوانی ،۱۳۸۴) .
برای مثال می توان به روابط پیشرفته همکاران ، آموزش ضمن خدمت ، روش آزمون و خطا ، تقلید از دیگران ، جلسات طوفان فکری[۱۲۲] ، تمرین و آموزش ، تبادل عقاید ، گفتگوی بسیار و شرکت درسمینارها و … اشاره کرد .
ب ) راهبرد بیرونی سازی ( دانش ضمنی به دانش صریح )
در این نوع راهبرد ، دانش پنهان از طریق فرایند برونی [۱۲۳]سازی به دانش صریح یا آشکار تبدیل می‌گردد . این فرایند به افراد اجازه می‌دهد که به صورت انفرادی مفاهیم دانش ضمنی را تدوین نموده و با دیگران به اشتراک بگذارند و دانش جدید را به وجود آورند . به عبارت دیگر ، دانش شخصی یا ضمنی ، به صورت استعاره ها ، تشبیهات ، فرضیات و مدل ها به دانش صریح تبدیل می‌شوند . شخص ، زمانی که از تبادلات و توجهات جمعی جهت این فرایند طراحی استفاده می‌کند ، اغلب به برونی کردن اقدام می‌کند . در این راهبرد اصول مدیریت محتوا به منظور آرشیو کردن ، به روز رسانی و بازیابی دانش آشکار شده مورد نیاز خواهند بود . نوناکا و تاکه اوچی از بیرونی کردن به عنوان فرایندی کلیدی در تبدیل دانش یاد می‌کنند زیرا در اینجا است که دانش ضمنی تجدید می شود و طراحی های آشکار ظهور می‌کند .
ج ) راهبرد ترکیب ( دانش صریح به دانش صریح ) :
در راهبرد ترکیب [۱۲۴]سازی ، دانش تجزیه شده موجود به اشتراک گذاشته شده و ترکیب و تفسیر می‌گردد . در این حالت دانش صریح به دانش صریح پیچیده تری تبدیل می شود به عبارت دیگر ، عقاید در این مرحله با یک سیستم دانش ( مانند پایگاه داده ) ترکیب می‌شوند . افراد به تبادل دانش می پردازند و این دانش از طریق مستندات ، جلسات ، مکالمات تلفنی و تبادل اطلاعات از طریق فناوری ها و ابزار هایی مانند شبکه های کامپیوتری ترکیب می‌شوند . دانش جدید نیز می‌تواند از طریق ساختار دهی مجدد اطلاعات کنونی به وسیله ذخیره سازی ، افزودن ، ترکیب و طبقه بندی دانش صریح ایجاد شود . ترکیب ، نوعی از ایجاد دانش است که در مقوله آموزش و تحصیلات گنجانده می شود . نمونه هایی از راهبرد ترکیب سازی ، سیستم های دانش و اطلاعات ، تهیه گزارشات مروری ، تحلیل روند و خلاصه مدیریتی می‌باشند .
د ) راهبرد درونی سازی ( دانش صریح به دانش ضمنی )
راهبرد درونی سازی [۱۲۵]شیوه ای است که دانش آشکار از طریق تفسیر دانش ، درونی می شود و به دانش ضمنی تبدیل می‌گردد . این امر می‌تواند از طریق یادگیری حین عمل صورت بگیرد و دانش مستند سازی شده ، نقش حیاتی را در این فرایند بازی می‌کند . هم چنین درونی سازی را زمانی می توان مشاهده کرد که مدیران یا خبرگان با تجربه ، سخنرانی کنند و یا نویسندگان تصمیم به نوشتن بیوگرافی از یک کارآفرین یا مؤسسه داشته باشند . به محض درونی شدن ، دانش های جدید ، مورد استفاده کارکنانی قرار می‌گیرد که آن را در پایگاه دانش پنهان موجود خود توسعه داده و سازماندهی مجدد کرده‌اند (رضاییان و همکاران ،۱۳۸۸ ) .
۲-۲-۹-۲- مطالعات بهات :
